• Wat is obesitas?
• Hoe wordt obesitas berekend?
• Wat zijn de oorzaken van obesitas?
• Wat zijn de gevolgen van obesitas?
• Hoe vaak komt obesitas voor? 
• Hoe verloopt het zorgtraject bij obesitas?

Wat is obesitas?

Obesitas of zwaarlijvigheid is een chronische vorm van overgewicht, gekenmerkt door een overmatige vetopstapeling in het lichaam. Er is met andere woorden te veel vetweefsel ten opzichte van de aanwezige bot- en spiermassa.

Hoe wordt obesitas berekend?

Een vaak gebruikte maatstaf voor overgewicht en obesitas is de Body Mass Index (BMI). Deze berekent u door uw gewicht (in kg) te delen door uw lengte (in meter) in het kwadraat.

Voorbeeld: u weegt 135 kg en bent 1,78m groot, dan is uw BMI (135) / (1,78 x 1,78) = 42,7.

De Body Mass Index (BMI) geeft een idee van de graad van overgewicht:

Toch zegt een BMI niet altijd alles. De BMI houdt bijvoorbeeld geen rekening met leeftijd of geslacht, en kan ook niet gebuikt worden bij kinderen, bejaarden of mensen met veel spiermassa, zoals bodybuilders.

Ook uw vetpercentage en de plaats van overtollig vet spelen een belangrijke rol bij het bepalen van obesitas. Daarom kunnen ook volgende metingen een nauwkeurig idee van overgewicht geven:

• Vetpercentagemeting: geeft een beeld van de lichaamssamenstelling
• Buikomtrekmeting: geeft een idee van het gezondheidsrisico. Bij mannen is er sprake van een gezondheidsrisico bij een buikomtrek vanaf 102 cm, bij vrouwen vanaf 88 cm.

Iemand met een appelvormig figuur (vet in de buikstreek) loopt meer gezondheidsrisico’s dan iemand met een peervorm (vet rond dijen en heupen).

Wat zijn de oorzaken van obesitas?

De belangrijkste oorzaken van obesitas zijn:

• Een verstoorde balans tussen de energie-inname en het energieverbruik: u neemt meer calorieën op dan het aantal dat u verbruikt. Meestal spelen te veel eten, verkeerd eten en weinig beweging hierbij een rol.

• Erfelijke en hormonale problemen, zoals een traag werkende schildklier (hypothyroïdie) of een teveel aan cortisone. Deze kunnen meespelen bij het ontstaan van overgewicht, maar vormen zelden de belangrijkste verklaring.
• Bepaalde medicatie
• Trage ruststofwisseling

Met een oppuntstelling van uw metabolisme kunnen we onder meer de mogelijke oorzaken van uw overgewicht nagaan.

Wat zijn de gevolgen van obesitas?

Obesitas of zwaarlijvigheid kan ernstige gevolgen met zich meebrengen, zowel op korte als op langere termijn:

Lichamelijke gevolgen

• Hoge bloeddruk
• Hart- en vaatziekten
• Diabetes (suikerziekte) (type 2)
• Longproblemen en kortademigheid
• Spijsverteringsproblemen
• Hoge cholesterol
• Slaapproblemen (vermoeidheid en snurken)
• Klachten en versnelde slijtage ter hoogte van de spieren en gewrichten
• Leververvetting
• Kanker (borst-, baarmoeder-, darm- en prostaatkanker)
• Moeite met zwanger worden

Psychologische gevolgen

• Verlaagd zelfbeeld
• Sociaal isolement
• Depressie
• Minderwaardigheidsgevoel

Hoe vaak komt obesitas voor?

Obesitas vormt een toenemend probleem. Volgens cijfers gepubliceerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2016) kampt meer dan 64% van de Belgische bevolking met overgewicht. Obesitas of zwaarlijvigheid (BMI >30), komt dan weer voor bij circa 24.5% van de Belgische bevolking.

Het aantal mensen met obesitas neemt de laatste decennia ook geleidelijk toe. Hierdoor wordt obesitas momenteel ook gezien als één van de meest belangrijke uitdagingen voor de gezondheidszorg.

Ook kinderen kunnen met obesitas te maken krijgen. Lees hier meer over obesitas bij kinderen.

Hoe verloopt het zorgtraject bij obesitas? 

Eerste raadpleging

Dienst endocrinologie, diabetologie en metabole ziekten

Tijdens een eerste raadpleging op de dienst endocrinologie, diabetologie en metabole ziekten brengt de arts uw gewichtsprobleem zo goed mogelijk in kaart. Hij/zij beslist of een metabole oppuntstelling wenselijk is en of andere bijkomende onderzoeken nodig zijn (bijvoorbeeld wanneer u in aanmerking komt voor een obesitasoperatie).

Abdominale heelkunde

Als u voldoet aan de BMI-vereisten en andere wettelijke criteria voor een obesitasoperatie, kunt u ook rechtstreeks terecht op de dienst abdominale heelkunde. Tijdens deze raadpleging overloopt de arts samen met u de verschillende stappen van het chirurgisch traject. Daarna verwijst uw arts u door voor bijkomende raadplegingen en/of onderzoeken.

Metabole oppuntstelling en bijkomende onderzoeken/raadplegingen

Metabole oppuntstelling

Met een metabole oppuntstelling gaan we na of er een onderliggende (lichamelijke) oorzaak is van uw overgewicht of moeilijk gewichtsverlies (schildklier, bijnieren, hypofyse) en controleren of uw overgewicht lichamelijke gevolgen heeft (bv. bloeddruk- of cholesterolverhoging, diabetes…).

De onderzoeken worden indien mogelijk op één dag ingepland.

Lees hier meer over de metabole oppuntstelling bij obesitas.

Bijkomende onderzoeken/raadplegingen

Als u in aanmerking komt voor een obesitasoperatie, verwijst de arts u door naar (een of meerdere van) volgende diensten voor verder onderzoek en/of advies:

• Endocrinologie, diabetologie en metabole ziekten
• Gastro-enterologie en hepatologie
• Psychologie (indien nodig psychiatrie)
• Diëtiek
• Preoperatieve consultatie (anesthesie)
• Slaapcentrum (slaaponderzoek)
• Plastische heelkunde

Bespreking resultaten

Na de onderzoeken nodigen we u terug uit op de raadpleging om de resultaten en uw behandelplan te bespreken. Uw arts overlegt steeds met u de mogelijke behandelopties en legt uit wat u voor, tijdens en na uw behandeling kunt verwachten.

Behandelplan

Om obesitas of zwaarlijvigheid te bestrijden, zijn er zowel chirurgische als niet-chirurgische oplossingen.

Conservatieve (niet-chirurgische) behandelingen

• Voedingstherapie bij obesitas
• Bewegingstherapie bij obesitas
• Medicatie bij obesitas

Chirurgische behandelingen

Als er onvoldoende blijvende resultaten geboekt worden met diëten en lichaamsbeweging, kan een chirurgische ingreep helpen. Vermageringsingrepen zijn specifiek ontwikkeld om gewichtsverlies te bekomen en te behouden. Daarnaast hebben ze een gunstige invloed op tal van obesitasgerelateerde ziektes.

Om in aanmerking te komen voor een obesitasoperatie en de terugbetaling ervan, moet u voldoen aan bepaalde BMI-vereisten en wettelijke criteria.

Er zijn twee verschillende types obesitasingrepen:

• Gastric bypass
• Gastric sleeve

De keuze van ingreep hangt af van uw voedingspatroon, leeftijd, andere ziektes (bv. diabetes) en eigen voorkeur. De chirurgen en diëtisten bespreken en onderzoeken samen met u de mogelijkheden tijdens uw raadpleging. Op de pagina’s voor gastric bypass en gastric sleeve leest u meer over welke ingreep het meest geschikt is in welke situatie.

Het UZA is ook gespecialiseerd in het herdoen van vroegere vermageringsingrepen.