Parkinson biomerkers voor een vroegtijdige diagnose
In het UZA wordt volop onderzoek gedaan naar de ziekte van Parkinson. Maak kennis met twee vrouwelijke onderzoekers die tot nieuwe inzichten zijn gekomen, bij het detecteren van vroege symptomen van de ziekte van Parkinson: dr. Femke Dijkstra en dr. Ségolène De Waele.
Niemand is immuun voor de ziekte van Parkinson en het treft steeds meer jongere mensen. Omdat de ziekte van Parkinson vaak te laat wordt gediagnosticeerd – meestal pas wanneer de typische symptomen optreden, is er al een groot gedeelte van de zenuwcellen in de hersenen afgestorven. Een vroegtijdige diagnose is daarom van groot belang.
Vroege diagnose met biomerkers
Voordat de ziekte van Parkinson wordt gediagnostiseerd, zijn er vaak al verschillende vroege symptomen op te merken. Prof. dr. Crosiers, dienst neurologie: ‘In een voorstadium van de ziekte zijn er vaak al bepaalde klachten aanwezig, de zogenaamde vroegtijdige biomerkers. Door deze biomerkers te herkennen, kunnen we behandelingen en medicatie ontwikkelen, die de ziekte van Parkinson kunnen remmen. En in het beste geval de ziekte kunnen voorkomen.’
Twee jonge onderzoekers, dr. Femke Dijkstra en dr. Ségolène De Waele, zetten zich daarom in om de zogenaamde klinische biomerkersbij Parkinson op te sporen, voordat de ziekte tot uiting komt.
Slaap als biomerker
Dr. Femke Dijkstra doet onderzoek naar biomerkers in de slaap. Met als doel: de vroege tekenen te ontdekken van de ziekte van Parkinson tijdens de slaap. Tijdens haar onderzoek is gebleken dat personen die later de ziekte van Parkinson ontwikkelen, een verhoogde spierspanning hebben tijdens de REM-slaap. Terwijl er bij gezonde personen een verlamming van de spieren optreedt tijdens de REM-slaap, kampen toekomstige parkinsonpatiënten met een ongeremd en onrustig dromen, roepen in slaap, uit bed vallen ed. Bij personen die nog geen ziekte van Parkinson hebben, maar wel kampen met REM-slaapgedragsstoornissen en waarbij andere oorzaken uitgesloten zijn, ontwikkelt zich waarschijnlijk in de meeste gevallen de ziekte van Parkinson Hiernaast is gebleken dat patiënten met de ziekte van Parkinson in een zeer vroeg stadium minder goed kunnen bewegen tijdens de slaap, vaker op hun rug liggen en moeilijker kunnen draaien.
De ontdekking van deze biomerkers, kan van grote waarde zijn om patiënten eerder te kunnen diagnosticeren met de ziekte van Parkinson en in de toekomst deze patiënten ook eerder te kunnen behandelen.. Met dit onderzoek heeft dr. Femke Dijkstra de ‘Delsys Prize’ ontvangen van de De Luca Foundation.
Apathie als biomerker
Dr. Ségolène De Waele doet onderzoek naar de biomerker apathie. Apathie is bij de ziekte van Parkinson een onderschat fenomeen. De ziekte van Parkinson is gekenmerkt door klassieke motorische symptomen zoals beven, rigiditeit en bradykinesie (traagheid van bewegingen). Naast deze klassieke symptomen hebben ook veel patiënten last van niet-motorische symptomen zoals plasproblemen, slaapproblemen etc. Apathie, of het verlies van initiatiefname, is zo een niet-motorisch symptoom. Het treft bijna 40% van onze patiënten tijdens hun ziekte maar het wordt moeilijk herkend, zowel door de arts als door de familie. Vaak wordt gezegd dat de patiënt ‘niet meer dezelfde is’ en veel aansturing nodig heeft om taken in het dagelijkse leven te volbrengen. Dit symptoom brengt spanningen teweeg tussen de patiënt, hun familie en vrienden en heeft een belangrijke impact op de levenskwaliteit van de patiënt en zijn mantelzorger. Naast deze duidelijke sociale impact stellen apathische patiënten het ook slechter op vlak van hun ziekteverloop. Al bij de diagnose hebben zij meer uitgesproken motorische symptomen dan niet-apathische patiënten en hebben zij hogere dosissen medicatie nodig. Bovendien lopen zij groter risico op het vroegtijdig ontwikkelen van motorische fluctuaties, overbeweeglijkheid en evenwichtsstoornissen.
In de studie naar deze apathie, wordt het verband tussen apathie en motorische symptomen bij parkinsonpatiënten onderzocht. Dr. De Waele: ‘We willen nagaan op welke vlakken apathische patiënten anders zijn, zowel op vlak van motorische als niet-motorische symptomen. Dit gebeurt aan de hand van het afnemen van enkele vragenlijsten en een uitgebreid neurologisch onderzoek door een arts. Aanvullend wordt aan de patiënten ook gevraagd deel te nemen aan een gedetailleerde ganganalyse. Hierbij wordt het wandelpatroon systematisch in beeld gebracht aan de hand van enkele korte oefeningen in het M2OCEAN ganglabo in het UZA. Op deze manier verzamelen wij gedetailleerde informatie die tijdens het lichamelijk onderzoek niet waarneembaar is. Wij hopen zo een beter zicht te krijgen op deze specifieke patiëntengroep om hen in de toekomst beter te begeleiden en te behandelen.’
Dit onderzoek werd o.a. gesponsord door Move For Parkinson en Rotary Belgium. Zij zetten zich jaarlijks in door ludieke acties te op te zetten, om zo het onderzoek naar de ziekte van Parkinson te ondersteunen.
Wil je meer weten over de ziekte van Parkinson en de eventuele behandelingen? Lees dan het verhaal van een jong parkinsonpatiënt die in behandeling is in het UZA.