Op 10 november 2021 opende het Zorgcentrum na Seksueel Geweld in Antwerpen de deuren in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Het doel: slachtoffers van seksueel geweld alle zorg onder één dak aanbieden in een vertrouwde omgeving, ook  voor eventuele sporenafname en politionele opvolging.

Eén dag na de opening kwam het eerste slachtoffer langs. Sindsdien ging het hard. "Na die eerste aanmelding is er een soort van tsunami ontstaan. Er kwamen veel meer slachtoffers langs dan we hadden ingeschat. We hebben dus snel geschakeld en onze werking  aangepast. We zijn tevreden dat we al die mensen op een warme manier hebben kunnen helpen", vertelt Sarah De Schepper, unitverantwoordelijke ZSG Antwerpen.

Gemiddeld komen er twee à drie slachtoffers per dag langs in het Antwerpse zorgcentrum, dat is het meest in vergelijking met de andere ZSG's in ons land. In de eerste helft van 2022 kwamen in de zes Belgische centra 1142 slachtoffers langs voor verzorging. 27,8% daarvan meldde zich aan in Antwerpen.

Warme omgeving maakt verschil

"We zijn erin geslaagd om laagdrempelig te zijn. Slachtoffers hebben de weg naar het centrum gevonden", concludeert een van de 18 verpleegkundigen in het Antwerpse centrum. "Vele slachtoffers bedanken ons, voelen het hier aan als een veilige haven." Het is dan ook die vertrouwde, veilige omgeving die duidelijk het verschil maakt.

"Mij blijft het verhaal bij van een Nederlands meisje dat in Nederland woont maar in het Antwerpse zorgcentrum terecht kwam omdat de feiten in Antwerpen gebeurd waren", vertelt Inge Laurijssens, maatschappelijk assistente slachtofferbejegening van de federale politie Antwerpen. "Ze wilde eerst geen klacht indienen maar een dag later veranderde ze van gedachte. Ze kon haar klacht neerleggen bij de lokale politie waar ze woonde, maar ze koos ervoor om het toch in het zorgcentrum te doen, waarvoor ze anderhalf uur onderweg was. Waarom? Omdat ze zich er de dag ervoor zo veilig en warm omringd had gevoeld."

"Nog groot probleem"

Die vertrouwdheid vertaalt zich wellicht ook in het aantal afgenomen en geanalyseerde forensische stalen. "We zien een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor", aldus Karolien Van Dijck van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie.

Ook bij de politie merken ze een verschil. 73,6% van de slachtoffers besloot klacht neer te leggen tijdens de eerste aanmelding op het ZSG in Antwerpen.

"We hebben het gevoel dat er meer slachtoffers de stap zetten om aangifte te doen door het veilige gevoel dat het team van ZSG creëert. We bereiken zo slachtoffers die voor de komst van het centrum de weg naar de politie niet vonden", aldus Lise Buyens van de federale politie Antwerpen. "En, omdat alle slachtoffers nu in één centrum worden opgevangen, werd voor ons het voorbije jaar pijnlijk duidelijk hoe groot het probleem wel niet is."

Beter gerechtelijk onderzoek

Bij het parket van Antwerpen merken ze dat sinds de opening van het centrum, de kwaliteit van de onderzoeken verbetert.

Franky De Keyzer, procureur des Konings: "De aanpak van het zorgcentrum past volledig binnen onze aanpak waarin de zorg voor een slachtoffer een centrale plaats inneemt. Zeker bij zedenfeiten. De multidisciplinaire aanpak van het ZSG verhoogt de kwaliteit van onze onderzoeken. Eén jaar is voor ons te vroeg om dit cijfermatig aan te tonen, maar ik ben ervan overtuigd dat we door samen te werken met het ZSG het 'dark number' kunnen verkleinen en een hogere oplossingsgraad kunnen realiseren. Ook dat kan een slachtoffer helpen in het verwerkingsproces.”

Toekomst: nog meer slachtoffers bereiken

"Het afgelopen jaar is heftig geweest maar we zijn fier op wat we bereikt hebben. We hebben op korte termijn het centrum op de kaart gezet", zegt dokter Ilse Kint, medisch coördinator van ZSG in Antwerpen. "We zijn ook trots op de vele samenwerkingen, in de eerste plaats met politie en parket. We hebben bruggen gemaakt en dat werkt. Kijk maar naar de samenwerking tussen zedeninspecteurs en forensisch verpleegkundigen."

In de toekomst wil het Antwerpse ZSG-team nog meer inzetten op bekendheid en sensibilisering, zodat ook slachtoffers die nu nog onder de radar blijven de zorg kunnen krijgen die ze verdienen.