Edegem, 10 november 2021 – Vandaag opent het Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) Antwerpen vanaf 14u zijn deuren. Slachtoffers van seksueel geweld uit de provincie Antwerpen kunnen 24/7 in het centrum terecht voor medische zorg, psychische ondersteuning en sporenonderzoek. Indien ze dat willen, kunnen slachtoffers er ook aangifte doen. ZSG Antwerpen is gelegen op de site van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), in het Zorghotel Drie Eiken. 

De zorgcentra zijn een initiatief van de federale regering, gefinancierd door de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke kansen en diversiteit, Sarah Schlitz, en minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken, Frank Vandenbroucke. 

Sarah Schlitz: “De strijd tegen seksueel geweld is een absolute prioriteit voor deze regering. Het model van onze Belgische zorgcentra wordt terecht internationaal bejubeld. Met de opening in Antwerpen zorgen we ervoor dat er opnieuw meer slachtoffers de gepaste zorg krijgen. De samenwerking tussen gespecialiseerd medisch, psychologisch en politiepersoneel is cruciaal om de strijd tegen seksueel geweld op alle fronten aan te gaan. Aan slachtoffers zeggen we: we laten jullie niet in de kou staan. Aan daders maken we duidelijk dat zij vervolgd zullen worden voor hun misdaden.” 

Frank Vandenbroucke: “We investeren vanuit Volksgezondheid 11,7 miljoen euro in verschillende zorgcentra verspreid over heel het land. Niet alleen om de juiste zorg te bieden op een laagdrempelige en toegankelijke manier, maar ook om via deze zorgcentra het centrale aanspreekpunt te zijn voor de slachtoffers, maar ook voor alle andere hoofdrolspelers in zo’n verhaal: de politie, het parket, slachtofferhulp, de behandelende artsen, jeugdzorg, noem maar op. Zorg op maat in een veilige en geborgen omgeving, en vooral op het ritme van de slachtoffers. Dat is wat we nu doen. Niet alleen in Antwerpen, maar straks ook in vele andere steden.” 

Allesomvattende zorg en hulp op één locatie 

Seksueel geweld treft jaarlijks duizenden Belgen, ongeacht hun leeftijd of geslacht. Van oktober 2017 tot oktober 2021, meldden zich 4372 slachtoffers in de Zorgcentra na Seksueel Geweld van Brussel, Gent en Luik. Gemiddeld is het slachtoffer 24 jaar. Bijna drie op tien (30%) is minderjarig. 

Het ZSG Antwerpen, gelegen op de site het UZA, biedt slachtoffers van seksueel geweld uit de provincie Antwerpen allesomvattende zorg aan op één locatie. Slachtoffers kunnen er

altijd, dag en nacht, terecht. Via het ZSG kunnen slachtoffers rekenen op medische en psychische begeleiding.  De holistische benadering verkleint de impact van het geweld en zorgt voor een grotere kans op herstel. Door de allesomvattende aanpak herstellen slachtoffers sneller en lopen ze minder kans om opnieuw seksueel geweld mee te maken. Bovendien krijgen steunfiguren, zoals ouders, familieleden of vrienden, die meekomen met het slachtoffer eerste opvang, uitleg en advies. 

Verkleinen dark number 

Slachtoffers van acuut seksueel geweld (minder dan een week geleden) kunnen in het ZSG Antwerpen ook terecht voor forensisch onderzoek voor het verzamelen van bewijsmateriaal. Indien ze dat willen, kunnen slachtoffers ter plaatse klacht neerleggen bij de politie. Zij leggen in dat geval een verklaring af bij gespecialiseerde zedeninspecteurs die heel specifiek voor deze problematiek werden opgeleid.  

De cijfers tonen aan dat zorgcentra een belangrijke bijdrage leveren aan de bereidheid van slachtoffers om klacht neer te leggen. Hiermee vormen de zorgcentra een onmisbare schakel in het verkleinen van het dark number van seksueel geweld. 

Het ZSG vangt uiteraard ook slachtoffers op bij wie het seksueel geweld langer dan een week geleden plaatsvond. Na 72u daalt echter de kans om sporen te vinden. Daarom worden slachtoffers aangeraden om zo snel als mogelijk na de feiten de stap naar het Zorgcentrum te zetten.  

Gehoord en geholpen worden 

Ayke, ervaringsdeskundige: “Seksueel geweld meemaken, dat kan je moeilijk uitleggen. Als slachtoffer ben je zo overweldigd door wat er gebeurd is, dat praten en vertrouwen een uitdaging worden. Het uitzoeken waar naartoe en wie te vertrouwen zijn dan te grote stappen. Het zorgcentrum is de eerste plek waar iemand je hand vastneemt en die stappen samen doorloopt en dat kan zo betekenisvol zijn in een verwerkingsproces. Gehoord worden én geholpen worden.” 

In ZSG Antwerpen starten vandaag 11 forensisch verpleegkundigen en 4 psychologen. Zij werken samen met specialisten als spoedartsen, gynaecologen, urologen, pediaters, geriaters en psychiaters. 

Dr. Ilse Kint, medisch coördinator: “De behoefte aan laagdrempelige en allesomvattende zorg bij slachtoffers van seksueel geweld is groot. Het ZSG geeft ons, hulpverleners, de mogelijkheid om écht iets te betekenen voor slachtoffers. Samen met politie en parket zullen we er alles aan doen om slachtoffers de best mogelijke warme zorg en opvang te geven in een geborgen setting. Aan slachtoffers wil ik zeggen: kom je verhaal vertellen. Wij staan klaar om te luisteren, te informeren en te zorgen.”   

Samenwerking met politie en parket 

In de allesomvattende aanpak binnen het ZSG zit ook de nauwe samenwerking met politiediensten en het parket. In veel gevallen willen slachtoffers immers ook officieel klacht neerleggen.  

Ook in Antwerpen kunnen slachtoffers, wanneer ze dit zouden wensen, aangifte doen van het seksueel geweld. Dit gebeurt ter plaatse, in het ZSG zelf, bij gespecialiseerde zedeninspecteurs. Zij hebben een doorgedreven training gekregen in verhoortechnieken voor slachtoffers en werden wegwijs gemaakt in de bestaande hulpverleningsstructuren. Ze werden doordrenkt van de filosofie van de werking van het ZSG en van de samenwerking met de partners van het ZSG. 

Zedeninspecteur Chloe Laeremans: “Ik doorloop samen met het slachtoffer de forensische en politionele procedure als aanspreekpunt, als informatiebron, en bovenal als steun.”    

Voor het ganse gerechtelijk arrondissement Antwerpen, met haar 3 afdelingen (Mechelen, Turnhout en Antwerpen zelf) werden in eerste instantie 100 zedeninspecteurs opgeleid. Zij komen uit de 24 lokale politiezones en werken in een beurtrolsysteem. Voor 2022 staan er nog bijkomende opleidingen voor extra zedeninspecteurs op de planning.  

De coördinatie en de ondersteuning van de zedeninspecteurs wordt verzorgd vanuit de Coördinatie en Steundirectie van de Federale politie van Antwerpen.  

Minister Verlinden: “Slachtoffers van seksueel geweld moeten erop kunnen vertrouwen dat ze op professionele wijze onthaald en geholpen worden. Zedeninspecteurs maken hier, dankzij hun gespecialiseerde opleiding, echt het verschil. Slachtoffers moeten zich begrepen en veilig voelen bij de politie en andere hulpverleners. We moeten te allen tijde onbegrip vermijden. Niemand mag zich een tweede keer slachtoffer voelen. 

De politie is zeer nauw betrokken bij de Zorgcentra na Seksueel Geweld. Ik juich deze multidisciplinaire aanpak toe. Slachtoffers krijgen op één plek alle nodige hulpverlening. Van medische en psychische zorg tot forensisch onderzoek en van aangifte bij de politie tot de opvolging daarna. Slachtoffers moeten weten dat we hen zien en dat we hen geloven. Alleen dan kunnen zij hun schroom overwinnen.” 

Franky De Keyzer, Procureur des Konings: “De opening van een zorgcentrum voor slachtoffers van seksueel geweld in Antwerpen sluit perfect aan bij het grote belang dat we als parket Antwerpen hechten aan kwalitatieve onderzoeken in zedenzaken. We werken al samen met het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) in “Project Code 37” rond dossiers van seksueel geweld. Het zorgt ervoor dat we meer zaken van seksueel geweld opgelost krijgen.  

In onze aanpak nemen slachtoffers van zedenfeiten sowieso een centrale plaats in. De komst van het ZSG in onze provincie zal dit bestendigen en waar nodig nog versterken. 

Een cruciale succesfactor voor dergelijke innovatieve projecten, waar wij met ons parket zeer sterk in geloven, is uiteraard de samenwerking met verschillende partners; het multidisciplinaire karakter van dit initiatief zorgt er dan ook voor dat slachtoffers van seksueel geweld in zorgcentra terechtkomen in een allesomvattende, holistische aanpak, wat hun herstelkansen enkel ten goede komt.” 

Nationaal netwerk 

De federale overheid voorziet tegen 2024 tien gespecialiseerde Zorgcentra na Seksueel Geweld om slachtoffers beter op te vangen. Hiermee wordt het model van de ZSG nationaal uitgerold. Voor elk slachtoffer van seksueel geweld zal er op maximum een uur afstand een ZSG beschikbaar zijn. Na Brussel, Gent en Luik is ZSG Antwerpen het vierde centrum dat de deuren opent.  Nog dit jaar start ook in Charleroi een zorgcentrum op. In 2022 volgen dan ZSG West-Vlaanderen en Leuven. Vanaf 2023 kunnen slachtoffers van seksueel geweld ook terecht voor allesomvattende zorg in Limburg, Namen en Luxemburg. 

Sarah Schlitz, staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit, en Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing woonden de opening van ZSG Antwerpen bij.