Celtherapie tegen MS
450 Belgen krijgen elk jaar de diagnose multiple sclerose (MS). Het is de meest voorkomende aandoening van het centraal zenuwstelsel bij jonge volwassenen tussen 20 en 40 jaar. 10.000 tot 12.000 personen in ons land lijden vandaag aan MS. De exacte oorzaak van MS is niet gekend. Wel is duidelijk dat de symptomen te wijten zijn aan een auto-immuunreactie, waarbij cellen van het afweersysteem de zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel aanvallen. Momenteel onderzoekt het UZA, in samenwerking met de Universiteit Antwerpen, of celtherapie een nieuwe mogelijkheid kan bieden voor de behandeling van MS. Een wereldprimeur in het MS-onderzoek.
Wat is multiple sclerose?
MS is een auto-immuunziekte waarbij verschillende plaatsen in de hersenen en het ruggenmerg ontstoken en beschadigd raken. Hierdoor werkt het centrale zenuwstelsel niet goed meer: prikkels worden niet meer correct doorgegeven. Dit kan leiden tot vermoeidheid, problemen met zicht, verlies van kracht of gevoel, problemen met plassen, evenwichts- en geheugenproblemen. De ziekte kan op verschillende momenten opflakkeren met tijdelijke tot blijvende gevolgen. Andere patiënten kennen dan weer een mild ziekteverloop.
Wat is de impact van MS?
Hoe MS evolueert, verschilt van persoon tot persoon, maar de impact ervan is heel groot. MS is onvoorspelbaar en de onzekerheid heeft grote psychologische gevolgen. Door onzichtbare symptomen zoals vermoeidheid en problemen met het geheugen kunnen mensen soms moeilijker blijven werken en krijgen ze regelmatig met onbegrip en ongeloof te maken. De fysieke beperkingen maken dat sommige personen met MS een hulpmiddel nodig hebben om zich te verplaatsen, zoals een rolstoel of een wandelstok. Soms moeten ze ook hun woning laten aanpassen.
Celtherapie als antwoord op MS
Verschillende behandelingen kunnen de ziekte vandaag afremmen, maar deze kunnen gepaard gaan met heel wat bijwerkingen. Ze vertragen daarnaast enkel het ziekteverloop, maar herstellen niet de ontstane schade aan de zenuwcellen.
Prof. Zwi Berneman en prof. Nathalie Cools doen samen met dr. Barbara Willekens en prof. Cras van de dienst Neurologie en hun teams al jarenlang onderzoek naar de mechanismen van MS. Momenteel onderzoeken zij mogelijkheden van celtherapie voor auto-immuunziekten zoals MS. Bij celtherapie worden lichaamscellen van patiënten zelf ingezet om een ziekte te genezen of te behandelen. De resultaten van klinische studies die de toepasbaarheid van celtherapie getest hebben voor de behandeling van kanker en infectieziekten zijn veelbelovend. Het UZA en de Universiteit Antwerpen zijn daarmee voortrekker in de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor de ziekte. Van het Vlaams Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Techniek heeft het project een IWT-TBM toelage gekregen voor de opstart van de eerste klinische studie.
Een vaccin op maat
Dendritische cellen zijn een gespecialiseerde soort van witte bloedcellen. Bij MS zijn deze cellen constant overprikkeld, waardoor ze ontstekingen bevorderen. Door de cellen in het laboratorium te behandelen met vitamine D en opnieuw in te spuiten, kunnen de afweerreacties van het lichaam worden bijgestuurd. De patiënt krijgt zo een vaccin op maat.
Eerste klinische studie gestart
De eerste klinische studie bij 9 MS-patiënten is opgestart. Deze fase I studie gaat na in hoeverre celtherapie veilig en haalbaar is en wat mogelijke nevenwerkingen zijn. Dat is een belangrijke eerste stap in de verdere ontwikkeling van een behandeling. De deelnemende patiënten krijgen regelmatig een vaccin op maat en worden nauwgezet opgevolgd. Een eerste groep van 3 patiënten krijgt de laagste dosis van het celvaccin toegediend. De eerste resultaten veiligheidsresultaten worden in de loop van 2021 verwacht.
Kwalitatief leven met MS
Uiteindelijk willen de onderzoekers de impact van MS inperken, zodat de ziekte leefbaar wordt. Ze willen de progressie van MS bij patiënten stoppen om zo hun levenskwaliteit te doen stijgen en de levensduur te verlengen.
Maak mee het verschil
“Voor auto-immuunziekten zoals MS kan celtherapie een echte doorbraak betekenen in de behandeling", zegt onderzoeksprofessor en laureaat 2017 van het Charcot Fonds Nathalie Cools.“Dankzij de steun van onze schenkers kunnen we ons focussen op het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe celtherapieën voor MS. In dit project streven we ernaar de basis te leggen voor de ontwikkeling van een celtherapie gebaseerd op Tregs, met het oog op het herstellen van de schade die door MS wordt aangericht. Dit zal leiden tot een doorbraak in de behandeling van (progressieve) MS.”
De deur naar nieuwe toepassingen van celtherapie staat open. Maar voor de ontwikkeling ervan hebben we nog bijkomende middelen nodig. Maak samen met ons het verschil en ondersteun het onderzoek.
Het UZA: pionier in celtherapie
Het onderzoek wordt uitgevoerd in het Centrum voor Celtherapie en Regeneratieve Geneeskunde (CCRG), aan de Universiteit Antwerpen en het UZA. Het CCRG heeft onderzoekslaboratoria en clean rooms, steriele ruimtes die aan de hoogte kwaliteitseisen voldoen. Al sinds de oprichting in 2005 speelt dit centrum internationaal een voortrekkersrol. Het CCRG wordt internationaal erkend voor hun expertise in de biologie van humane immuuncellen, zoals dendritische cellen en Tregs, en hun rol in auto-immuunziekten zoals MS.
Meer weten over het nieuwe onderzoek met gemodificeerde regulerende T-cellen (Tregs)
Op 26 mei 2018 organiseerde het MS-netwerk Antwerpen een infodag. Lees hier het verslagje.