Immuuntherapie met CAR-T-cellen is een vrij recente en zeer veelbelovende toepassing van celtherapie waarbij het eigen afweersysteem bewapend wordt om kankercellen gericht op te sporen en te vernietigen.

1. Via een bloedafname (aferese) worden afweercellen (witte bloedcellen of T-cellen) bij de patiënt afgenomen. 
2. Vervolgens worden ze in het labo genetisch bewerkt en bewapend met een chimere antigeenreceptor (CAR). Dat is een soort grijparm die zich vasthecht aan specifieke eiwitten die voorkomen op de kankercel. 
3. Via een infuus krijgt de patiënt de CAR-T-cellen toegediend. 
4. De versterkte afweercellen van de patiënt herkennen de slechte kankercellen en vallen ze aan. 

Immuuntherapie met CAR-T-cellen is een nieuwe behandeling die een ware revolutie betekent bij bepaalde types bloedkanker. Ze werkt zeer precies in op de slechte kankercellen waardoor er – in tegenstelling tot traditionele behandelingen – veel minder beschadiging is van gezonde cellen. 

In België komen kinderen en jongvolwassenen met acute lymfatische leukemie en volwassenen met een agressieve vorm van lymfeklierkanker –  bij wie traditionele behandelingen zoals chemotherapie geen effect meer hebben – in aanmerking voor een CAR-T-behandeling met terugbetaling door het RIZIV.

Figuur: Een CAR-T cel is een T-cel die, dankzij genetische manipulatie, een CAR of grijparm tot expressie brengt. Met deze grijparm kan ze kankercellen beter herkennen, vastgrijpen en vernietigen.

UZA eerste Belgische ziekenhuis met lokaal gemaakte CAR-T-therapie

Het UZA behandelde recent voor het eerst een patiënt met lymfeklierkanker in een fase 1-studie met CAR-T-cellen die lokaal geproduceerd werden bij anicells, een spin-off van het UZA en UAntwerpen. Door de samenwerking met anicells heeft het UZA als een van de weinige academische gezondheidscentra ter wereld toegang tot gespecialiseerde kennis en infrastructuur om CAR-T-cellen mee te produceren. 

De lokale productie van CAR-T biedt belangrijke voordelen naar toegankelijkheid. Kritisch zieke patiënten met een agressief ziekteverloop kunnen sneller behandeld worden. De doorlooptijd van de afname van de cellen tot toediening is door de lokale productie beperkt tot één week. Eigen specialisten hanteren de strengste kwaliteitscontroles en kunnen de ontwikkeling van CAR-T-cellen al tijdens het productieproces opvolgen. Tot slot daalt de kostprijs van deze nieuwe generatie kankertherapieën door het wegvallen van transport naar en verwerking door buitenlandse centra. Hiermee slaan UZA en haar partners verder de weg in naar point-of-care-technologie: ontwikkel gepersonaliseerde therapieën waar je ze nodig hebt, bij de patiënt. 

Klinische studies

In het UZA wordt immuuntherapie met CAR-T cellen momenteel aangeboden in niet-academische klinische studies ter verbetering van:

• de behandeling van volwassen patiënten met darmkanker
• de behandeling van volwassen patiënten met multiple myeloma

Voor meer informatie hierover kan je terecht bij de verantwoordelijke diensten oncologie en hematologie.