Prostaatkanker is de meest voorkomende kwaadaardige kanker bij mannen. Elk jaar worden in Vlaanderen meer dan 5000 nieuwe gevallen geregistreerd. De gemiddelde leeftijd bij diagnose bedraagt bijna 70 jaar. Meestal groeit de tumor langzaam, maar sommige vormen zijn erg agressief.

• Wat is de prostaat?
• Wat zijn de oorzaken van prostaatkanker?
• Hoe snel groeien prostaattumoren?
• Wat zijn de klachten en symptomen van prostaatkanker?
• Wat zijn de genezingskansen bij prostaatkanker?

Wat is de prostaat?

De prostaat, een klier ter grootte van een kastanje, ligt net onder de blaas en produceert stoffen voor het vervoer en de voeding van de zaadcellen. Dwars door de prostaat loopt de urinebuis. Dat verklaart waarom prostaat- en plasproblemen vaak samen gaan. Meestal zijn deze kwalen onschuldig. Maar bij een minderheid is er iets ernstig aan de hand.

Wat zijn de oorzaken van prostaatkanker?

• Hoge leeftijd op zich is reeds een belangrijke oorzaak voor prostaatkanker.
• Erfelijkheid: als vader, grootvader of overgrootvader lijden of leden aan prostaatkanker, hebt u een hoger risico op het ontwikkelen van prostaatkanker.
• Ras: mannen van Afrikaanse oorsprong hebben een hoger risico op prostaatkanker.
• Veel rood vlees en veel verzadigde vetten eten, is een oorzaak van het ontwikkelen van prostaatkanker.
• Borstkanker: in bepaalde families bestaat er een hoger risico op borstkanker door aanwezigheid van een bepaald gen (BRCA-1 of BRCA-2). Als dit gen overgedragen wordt in deze familie, hebben de mannen van deze familie een hoger risico op prostaatkanker.

Hoe snel groeien prostaattumoren?

Bij mannen op oudere leeftijd die aan heel andere oorzaken overleden zijn, is bij autopsie in een groot percentage (40-50% rond het 80e levensjaar) prostaatkanker aantoonbaar. De prostaattumor groeide echter zo langzaam dat deze mannen dat nooit geweten hebben. In deze zin komt prostaatkanker veel voor. Bij jonge patiënten is de tumor wel beduidend agressiever.

Wat zijn de klachten en symptomen van prostaatkanker?

De overgrote meerderheid van de mannen heeft geen enkele klacht. Een vermoeden van de ziekte kan optreden als het PSA (Prostaat Specifiek Antigeen) in het bloed stijgt. In een later stadium kunnen plasklachten optreden, maar meestal zijn die te wijten aan een goedaardige vergroting van de prostaat.

Mogelijke symptomen van prostaatkanker zijn:

• heel vaak moeten plassen, zowel ’s nachts als overdag
• moeite met het op gang komen van de urine
• uitstroomsnelheid van de urine wisselt
• vaak het gevoel hebben dat u niet kunt ‘uitplassen’ en er nog urine in de blaas zit

Mogelijke symptomen bij een ver gevorderde ziekte zijn:

• dikke benen door oedeemvorming
• algehele malaise
• gewichtsverlies
• botpijnen

Omdat de symptomen van prostaatkanker pas laat optreden, raden artsen elke man tussen vijftig en zeventig aan zich jaarlijks of tweejaarlijks te laten controleren. Dat kan via een bloedname en een pijnloos lichamelijk onderzoek. Zijn er in de familie meerdere gevallen van prostaatkanker of - het mag vreemd klinken - borstkanker, dan gebeurt dat best al vanaf veertig jaar. Bij afwijkende resultaten zijn een echografie en een biopsie van de prostaat nodig.

Wat zijn de genezingskansen bij prostaatkanker?

Prostaatkanker kan behandeld worden met een operatie of radiotherapie. Als prostaatkanker vroeg ontdekt wordt, is er tot 90% kans op genezing. In een verder gevorderd stadium daalt die kans tot vijftig procent. Bij een kleine groep is de kanker helaas al uitgezaaid en is genezing niet meer mogelijk. De gemiddelde overlevingsduur bedraagt voor deze patiënten drie jaar. In dat stadium is de therapie er vooral op gericht om de klachten weg te nemen via medicatie.