Verzakkingen (prolaps)
Verzakkingen behoren tot de meest frequente aandoeningen waarvoor vrouwen een gynaecoloog raadplegen. Ze veroorzaken meestal een zwelling in de vagina. In de Klein Bekken Kliniek van het UZA wordt je, afhankelijk van de complexiteit, gezien door een multidisciplinair team van gynaecologen, urologen, darmchirurgen en maagdarmspecialisten, kinesisten en psychologen.
The Pelvic Foor: welkom op de vloer
Met het online platform The Pelvic Floor wil het team van "Women's Pelvic Health Antwerp" met goede en eerlijke inzichten vrouwen preventief helpen en het taboe rond bekkenbodemproblemen doorbreken.
Wat zijn verzakkingen?
Bij een verzakking (prolaps) is het steunweefsel dat de blaas, het laatste stukje van de darm of de baarmoeder ter plekke houdt, verzwakt. Hierdoor kan een uitpuiling ontstaan in de vagina of ongewenst verlies van urine of stoelgang.
Welke soorten verzakkingen zijn er?
- Verzakking van de blaas (blaasverzakking of cystokèle): met uitpuiling van de voorwand van de vagina als gevolg
- Verzakking van de darm (darmverzakking of rectokèle): met uitpuiling van de achterwand van de vagina als gevolg
- Verzakking van de baarmoeder (baarmoederverzakking of descensus uteri): indaling van de baarmoeder naar de uitmonding van de vagina toe
Er bestaan ook nog andere verzakkingen, zoals een verzakking van de top van de vagina (vaginatopverzakking) nadat de baarmoeder werd verwijderd.
Bron: www.vvog.be
Wat zijn de symptomen?
Mogelijke klachten zijn:
- een zwaartegevoel
- een bol ter hoogte van de geslachtsorganen
- ongewild urineverlies (urine incontinentie)
- verstopping of constipatie van de stoelgang, soms ook ongewenst verlies van stoelgang
- meer zeldzaam: lage onderbuikspijn, rugpijn, vaginaal bloedverlies of overvloedig witverlies
Hoe worden verzakkingen behandeld?
Onderzoeken
Tijdens een eerste onderzoek gaan we na van welk type verzakking er sprake is. Meestal gaat het om een eenvoudig vaginaal onderzoek, zoals een uitstrijkje. Alles wordt dan in kaart gebracht en er wordt een zogenaamde POP-Q score van de verzakking gemaakt. Vervolgens nemen we een transperineale echografie (bekkenbodemechografie) om vast te stellen welke organen er juist verzakt zijn en in welke mate. Dankzij deze heel specialistische echografie kunnen we:
- de verschillende organen (blaas, baarmoeder, eierstokken, darm) beoordelen
- de mate waarin de organen bewegen tijdens het uitvoeren van druk of persen nagaan
- gedetailleerd vaststellen welke organen verzwakt zijn
- nagaan hoe het gesteld is met de spieren in het bekken en de sluitspieren van de blaas en darm
Afhankelijk van de bevindingen kan verder aanvullend onderzoek gebeuren, zoals een urodynamisch onderzoek of een maagdarm onderzoek met bijvoorbeeld een verder onderzoek van de sluitspier van de darm.
(Gecombineerde) behandeling
We pakken problemen ter hoogte van het kleine bekken steeds breed aan, via meerdere wegen tegelijk. De behandeling kan bestaan uit (een combinatie van) medicijnen, kinesitherapie, een pessarium en heelkunde. Uw arts overlegt steeds met u de mogelijke behandelopties en legt uit wat u voor, tijdens en na uw behandeling kunt verwachten.
(Vaginale) medicijnen
Vaak schrijven we gedurende enige tijd een lage dosis vrouwelijk hormoon voor, om de weefsels terug te versterken en de invloed van dit effect te bekijken. We werken ook met niet-hormonale alternatieven zoals vaginale toediening van hyaluronzuur, wat de natuurlijke soepelheid, de hydratatie en de bevochtiging van de schede bevordert. Ook bij sommige vormen van urineverlies (urine-incontinentie) zullen we medicijnen voorstellen.
Kinesitherapie
Onze gespecialiseerde kinesisten van de Klein Bekken Kliniek kunnen de meeste klachten van pijn, moeilijke stoelgang en urineverlies zeer gericht aanpakken met specifieke trainingsschema’s en persoonlijke begeleiding. Kijk zeker eens op The Pelvic Floor.
Pessarium
Een pessarium of vaginale ring is een medisch voorwerp, gemaakt uit hypo-allergene kunststof, dat in de vagina wordt ingebracht om de verzakking tegen te gaan.
Heelkunde
Vaak zullen verzakkingen met klachten heelkundig hersteld worden. Het UZA heeft voor alle mogelijke ingrepen bijzondere heelkundige expertise opgebouwd. Hieronder vindt u overzicht van de meest voorkomende ingrepen. Ons algemene principe is om zoveel als mogelijk een herstel aan te bieden met eigen weefsel en kunststofmatjes te vermijden. Op onze afdeling gebeurt voortdurend wetenschappelijk onderzoek om deze technieken verder te verbeteren.
Blaasophaling (colporraphia anterior of voorwandplastiek)
Blaasophaling (colporraphia anterior of voorwandplastiek) is een ingreep die wordt uitgevoerd bij blaasverzakking en uitpuiling van de voorwand van de vagina.
Via de vagina wordt het steunweefsel onder de blaas terug hersteld. Meestal gebeurt dat met uw eigen weefsel, hoogstuitzonderlijk gebruiken we een zogenaamde mesh of kunststofmatje. Bij de voorwandplastiek worden blaas en voorwand van de schede weer op hun normale plaats gebracht via een kleine insnede in het midden van de voorwand van de vagina. Oplosbare hechtingen houden de blaas op de goede plaats tot een stevig litteken gevormd is.
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Lees meer over een blaasophaling (colporraphia anterior of voorwandplastiek).
Achterwandherstel (colporraphia posterior of achterwandplastiek)
Achterwandherstel (colporraphia posterior of achterwandplastiek) is een ingreep die wordt uitgevoerd bij een darmverzakking en uitpuiling van de achterwand van de vagina.
Via de vagina wordt het steunweefsel onder de darm terug hersteld. Meestal gebeurt dat met uw eigen natuurlijke weefsel. Bij deze operatie wordt de achterwand van de schede van de endeldarm vrijgemaakt. De gynaecoloog maakt een insnede in het midden van de achterwand van de vagina en verstevigt het gebied tussen de vagina achterwand en de darm met hechtingen.
Ook een stuk van de dunne darm kan verzakt zijn in de achterwand van de schede. Als u een dunne-darmverzakking (enterocele) heeft, wordt tijdens de operatie het buikvlies waarin deze verzakt is nauwer gemaakt en weer gesloten. Als de darmverzakking zich niet enkel aan het onderste stuk van de darm bevindt, maar ook hoger, kan het zijn dat onze gespecialiseerde darmchirurgen het steunweefsel via een kijkoperatie of laparoscopie toch met een kunststofmatje of mesh herstellen.
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Lees meer over een achterwandherstel (colporraphia posterior of achterwandplastiek).
Perineoplastiek
De opening van de vagina kan vergroot zijn bij een verzakking. Om meer steun te geven aan de vagina kan de gynaecoloog besluiten om de ingang van de vagina nauwer te maken.
Vaak wordt pas tijdens een ingreep duidelijk of dit daadwerkelijk nodig is. Veelal wordt dit gecombineerd met een achterwandherstel (zie boven).
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder plaatselijke verdoving uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Verkleinen van de schaamlippen (labioplastie)
Alhoewel het hier niet over een verzakking gaat, kunnen grote schaamlippen dezelfde klachten geven als verzakkingen. Als dit hinderlijk wordt, kan een medische verkleiningsingreep gebeuren.
Ophalen van de baarmoeder (Manchester-Fothergill)
Een verzakking van de baarmoeder kan, afhankelijk van uw noden en klachten, met verschillende technieken behandeld worden.
Als u een kinderwens heeft, kiezen we voor een techniek waarbij de baarmoeder bewaard en opgehecht wordt. Het is trouwens steeds de eerste keuze om bij een verzakking van de baarmoeder de baarmoeder niet meer te verwijderen. Op die manier wordt het risico kleiner dat later opnieuw een verzakking optreedt. Deze baarmoedersparende ingreep heet Manchester-Fothergill.
Hierbij wordt (een deel van) de baarmoederhals verwijderd en worden de banden waarmee de baarmoeder aan de zijkant van het bekken is vastgehecht eerst doorgeknipt en dan op een hoger punt terug aan de baarmoeder vastgenaaid. De ingreep gebeurt volledig vaginaal.
Deze ingreep kan zowel onder algemene verdoving als met een ruggeprik (epidurale verdoving) worden uitgevoerd. Meestal rekenen we hiervoor één overnachting.
(Vaginale) hysterectomie
In sommige gevallen zullen we toch voorstellen de baarmoeder (via de vagina) te verwijderen. Deze procedure is gekend als een (vaginale) hysterectomie.
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Colpocleisis-operatie
Een colpocleisis is een operatie die de symptomen van de verzakking weghaalt door de voor- en achterwand van de vagina met elkaar te laten vergroeien. Hierdoor kunnen de blaas, baarmoeder en endeldarm niet meer buiten de vagina uitstulpen.
Een colpocleisis wordt enkel uitgevoerd bij vrouwen die seksueel niet actief zijn en dit in de toekomst ook niet meer wensen, want bij deze ingreep wordt de schede grotendeels afgesloten. De kans op complicaties is kleiner dan bij andere verzakkingoperaties. Hierdoor is deze ingreep geschikt voor oudere vrouwen met een zwakke gezondheid. Deze ingreep is ook mogelijk als u al een keer eerder bent behandeld voor een verzakking.
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Sacrospineuze fixatie
Sacropspineuze fixatie is één van de mogelijke ingrepen om baarmoederverzakking of vaginatopverzakkingen (indien uw baarmoeder werd verwijderd) te behandelen. Via de schede wordt de vaginatop terug vastgehecht aan één van de bekkenligamenten (ongeveer ter plaatse van de rechterbil).
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Uterosacrale ligament suspensie (sacrouteriene fixatie of uterosacrale fixatie)
Bij een uterosacrale ligament suspensie wordt de ondersteuning van de uterus (baarmoeder) of het vaginale gewelf (vaginatop bij vrouwen waarbij de baarmoeder verwijderd is) hersteld. De uterosacrale ligamenten zijn sterke ondersteunende structuren die de baarmoederhals verbinden met het sacrum (het heiligbeen, het onderste gedeelte van de wervelkolom). Bij een uterosacrale ligament suspensie worden de ligamenten aan de top van de vagina gehecht, waardoor de top van de vagina weer een normale ondersteuning heeft.
Deze operatie kan vaginaal, laparoscopisch (via kijkgaatjes) door de buik en sinds kort ook met een kijkbuisje doorheen de vagina (vNOTES-techniek) uitgevoerd worden.
Sacrocolpopexie en pectopexie via een kijkoperatie (laparoscopie)
Vaginatopverzakkingen kunnen ook met een kijkoperatie (laproscopie) via de buik worden hersteld. De gynaecoloog kan met een kijkoperatie of met de Da Vinci-robot een herstel doen bij een verzakking door gebruik te maken van uw eigen weefsel. Hij/zij kan ook gebruik maken van een kunststofmatje dat bevestigd wordt aan het heiligbeen (sacrocolpopexie) of naar de voorzijde toe onder de schaamboog (pectopexie), wat een meer natuurlijke richting van de vagina is. Afhankelijk van de complexiteit van de verzakking kan de kijkoperatie met een gewone laparoscopie worden uitgevoerd of met een robotlaparoscopie, de zogenaamde Da Vinci-procedure.
Deze ingreep gebeurt steeds onder algemene verdoving. Wel proberen we de ingreep in bijna alle gevallen in daghospitaal aan te bieden.
Bij een pectopexie wordt zeer weinig kunststof gebruikt.
Bij een sacrocolpopexie wordt vrij veel kunststof gebruikt wat kan leiden tot meer complicaties:
- pijn (meestal tijdens geslachtsgemeenschap) in 2- 3%
- blootstelling van het kunststofmatje in de vagina (een zogenaamde erosie) bij 2-3%
- een letsel aan de blaas, darm of urinewegen bij 1-2%
Dit is de reden waarom we een sacrocolpopexie enkel bij herhaalde problemen zullen voorstellen.
Ingrepen bij ongewenst urineverlies
TVT-operatie
TVT is een afkorting van Tensionfree Vaginal Tape. De arts brengt een steunband (kunststof) via een sneetje midden onder de urinebuis in de voorwand van de vagina in, en zorgt ervoor dat het net boven het schaambeen uitkomt. Het bandje wordt niet vastgehecht omdat het door weerstand niet kan verschuiven en binnen korte tijd vergroeit met het weefsel eromheen. De huid van de sneetjes boven het schaambeen wordt meestal wel met twee oplosbare draadjes gesloten.
Bron: www.vvog.be
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
TVT-O-operatie
TVT-O is een afkorting van Tension Free Vaginal Trans Obturator Tape. De arts maakt een sneetje in beide liezen en een sneetje midden onder de urinebuis in de voorwand van de vagina. Een bandje wordt via de lies onder de urinebuis geplaatst ter ondersteuning. Het bandje wordt niet vastgehecht omdat het door weerstand niet kan verschuiven en binnen korte tijd vergroeit met het weefsel eromheen. De huid van de sneetjes in de lies wordt wel met twee hechtingen, of een beetje weefsellijm, gesloten.
Bron: www.vvog.be
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Fascia Sling-operatie
Bij een Fascia Sling-operatie wordt via een dwarse buiksnede boven het schaambeen een strookje van de buikwand weggenomen. Dit strookje wordt dan via een klein sneetje aan de voorkant van de vagina onder de plasbuis aangebracht. Twee ophangdraden worden boven het schaambeen op de buikspieren vastgeknoopt. Dan worden de wondjes gesloten. Bij deze ingreep gebruiken we geen lichaamsvreemd materiaal. Het strookje onder de plasbuis gaat het urineverlies tegen.
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. De ingreep verloopt bijna altijd in dagopname zodat u ‘s avonds weer naar huis kan.
Burch colposuspensie-operatie
Bij deze operatie maken we eerst een snee in uw onderbuik. We hechten de blaasuitgang en de plasbuis aan de bindweefselbanden achter uw schaambeen. De blaasuitgang en plasbuis worden daarmee opgehangen en goed vastgezet. Bij deze ingreep gebruiken we geen lichaamsvreemd materiaal.
Bron: www.vvog.be
De ingreep kan onder algemene verdoving of onder een ruggeprik (epidurale verdoving) uitgevoerd worden. Meestal rekenen we hiervoor één overnachting in het ziekenhuis.
Wat na een verzakkingsoperatie?
Complexe en zeldzame ingrepen
In het UZA worden bij verzakkingen ook de meer complexe en meer zeldzame ingrepen uitgevoerd. Het gaat dan vaak om ingrepen waarbij een deel van de baarmoeder wordt verwijderd en een deel bewaard wordt om een goede hechting van de top van de vagina, blaas of darm te realiseren. Deze procedures worden steeds persoonlijk met u besproken.
