Wat zijn cysten van de eierstokken?

Een eierstokcyste of ovariumcyste is een met vocht gevulde holte die zich in een eierstok ontwikkelt. Er bestaan vele soorten eierstokcysten en de meeste zijn goedaardig. Cysten kunnen niet echt worden vermeden. Ze komen iets meer voor bij vrouwen die een hormoonspiraaltje gebruiken en iets minder bij vrouwen die de pil nemen.

Wat zijn de symptomen?

Een eierstokcyste veroorzaakt niet altijd symptomen. Soms veroorzaken ze wel wat klachten, zoals pijn of onregelmatige bloedingen.

Welke vormen van cysten zijn er?

• Functionele eierstokcysten komen het vaakst voor, meestal tijdens de vruchtbare jaren bij een foutje in het verloop van de eisprong. We spreken ook wel van follikelcysten, en wanneer na de eisprong het geel lichaampje blijft bestaan, van een corpus luteum cyste. Functionele eierstokcysten verdwijnen meestal vanzelf binnen enkele maanden.
• Dermoïdcysten (teratomen of wondergezwellen) zijn gevuld met allerlei weefselsoorten die normaal gezien elders in het lichaam voorkomen, zoals huid- en haarcellen, vetweefsel, tanden enzovoort. Deze cysten verdwijnen vaak niet spontaan en moeten operatief verwijderd worden.
• Cystadenomen zijn in principe goedaardige aandoeningen die soms heel groot kunnen worden. Ze verdwijnen niet spontaan en moeten daarom meestal heelkundig verwijderd worden.
• Endometriosecysten
• Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS)
• Gedraaide cystes (steeldraaien of ovariumtorsie) veroorzaken hevige pijn omdat ze door een plotse draai om hun as de bloedstroom van de eierstok afsnoeren. Een gedraaide cyste moet meteen geopereerd worden om te vermijden dat de eierstok afsterft.
• Versprongen of gescheurde cystes kunnen plotse pijn en soms ook bloedingen geven. Meestal is een ingreep niet nodig.

Hoe verloopt de diagnose?

Bij vermoeden van een eierstokcyste zal altijd een grondig (meestal vaginaal) echografisch onderzoek worden uitgevoerd. Het uitzicht en de afmetingen van de aangetroffen cysten worden met een speciaal systeem gescoord (IOTA-systeem). Afhankelijk hiervan overlegt de arts met u uw vervolgtraject.

Hoe verloopt de behandeling?

• Een groot deel van de cysten verdwijnt spontaan en hoeft geen verdere behandeling. 
• Bij een minderheid van de cysten en in bepaalde omstandigheden stellen we toch voor om de cyste (en eventueel de erg aangetaste eierstok) operatief te verwijderen. Dit gebeurt bijna altijd met een kijkoperatie of laparoscopie.
• Bij terugkerende (met name functionele) cysten die toch last geven, volstaat het om de cyste onder echo leeg te prikken. Omdat de cyste op deze manier zeer snel kan terugkomen, is dit niet de behandeling van eerste keuze.
• Indien er vermoeden bestaat dat de cyste kwaadaardig zou zijn, worden patiënten verwezen naar de dienst gynaecologische oncologie.