Asafwijkingen van de wervelzuil (scoliose)
Vanuit een zijdelings perspectief heeft een wervelzuil normale krommingen. Een asafwijking van de wervelzuil wordt gekenmerkt door een fout.
Synoniemen
Wat is scoliose?
Wanneer de wervelkolom een afwijkende stand heeft, noemen we dit scoliose. Daarbij is er een zijdelingse verdraaiing en verkromming van de wervelkolom. Er ontstaat een bocht in de wervelkolom en die draait om zijn eigen as.
Oorzaken van scoliose
De oorzaak van deze afwijking is niet altijd duidelijk. We weten wel dat scoliose vaker voorkomt bij meisjes dan bij jongens. Ook kan de afwijkende stand sneller toenemen bij de groeispurt.
Diagnosestelling bij scoliose
Om een scoliose vast te stellen, maken we een foto (RX). Daarbij wordt de afwijking aangeduid in het aantal graden.
- 1
Voorbereiding
Enkele weken voor de ingreep kom je een dag naar het UZA voor een aantal onderzoeken:
- Preoperatief onderzoek bij de anesthesist (bloedafname, ECG …)
- Aanmeten van een korset
- CT-scan van jouw rug
- Mogelijks een test van de longen (als de chirurg dit wenst)
Alle nodige onderzoeken proberen wij op éénzelfde dag te plannen.
Bij kinderen wordt er preoperatief 7 dagen voor de ingreep een medicatieschema opgestart. Dit is ter preventie van zenuwpijnen na de ingreep. De anesthesist geeft dit schema mee de dag van het onderzoek.
- 2
Avond voor de ingreep
Je wordt de avond voor de ingreep opgenomen op de verpleegafdeling.
Meld je eerst aan in de centrale inkomhal. Daar krijg je de juiste route naar waar je heen mag. Op de verpleegeenheid begeleidt een verpleeg- of zorgkundige je naar de kamer. Je krijgt ook een identificatiebandje aan jouw pols.
De verpleegkundige overloopt samen met jou de te nemen medicatie en zegt je wat je de ochtend van de ingreep nog mag innemen. Stel gerust vragen.
Voor de ingreep treffen we een aantal voorbereidingen:
- De operatiestreek wordt zo nodig geschoren
- Je neemt een douche met ontsmettende zeep
- Eénmalig wordt er een lavement toegediend.
Checklist: wat breng ik mee?
Breng de volgende zaken mee als je naar het ziekenhuis komt voor jouw opname:
- De identiteitskaart
- De bloedgroepkaart
- Formulieren voor de verzekering, het ziekenfonds en/of arbeidsongeschiktheid
voor jouw werkgever. - Een lijst van de geneesmiddelen die je inneemt, waarop duidelijk staat vermeld
hoeveel en op welk tijdstip je de medicatie inneemt. Breng voldoende medicatie
mee voor de duur van jouw opname. - Dag- en nachtkleding: best vrijetijds- of sportkleding om gemakkelijk te kunnen
oefenen. - Washandjes en handdoeken.
- Stevige schoenen of sportschoenen en gesloten pantoffels met platte en schokdempende
zool. Een lange schoenlepel is handig om zelf jouw schoenen of
pantoffels aan te doen. - Thrombexinekousen als je die hebt.
- Breng geen waardevolle voorwerpen mee. Een laptop en gsm moet je op eigen
risico bewaren.
- 3
Ochtend van de ingreep
De verpleeg- of zorgkundige verwittigt je als het tijd is om naar het operatiekwartier te vertrekken. Je krijgt een operatieschortje en er wordt een checklist overlopen (nuchter, juwelen uit …). Vervolgens word je in jouw eigen bed naar het operatiekwartier gebracht.
Kinderen krijgen een uur voordien een zalf op de handen. Zo voelen ze de prik van het infuus niet. Ook mag één van de ouders het kind begeleiden tot op de operatietafel.
Eenmaal in het operatiekwartier, word je onder narcose gebracht en start de ingreep.
- 4
De ingreep
Meestal wordt de ingreep uitgevoerd via de rug. Heel soms verloopt de ingreep via de borst- of buikholte, maar indien dit van toepassing is, wordt dit vooraf met jou besproken.
Als je onder volledige verdoving bent, word je op de buik gelegd op de operatietafel. De operatiestreek wordt opnieuw ontsmet en steriel afgedekt met verschillende doeken. De chirurg en zijn team zullen via een snede in de rug verschillende schroeven, haakjes en stangen plaatsen waarmee ze de kromming in de wervelkolom verminderen. Tussen de stangen leggen ze stukjes bot uit de botbank, zodat jouw rug met dit ‘extra bot’ vastgroeit.
Heel dit proces (wat ook wel verbening wordt genoemd) duurt één jaar.
Wanneer jouw rug vastgegroeid is, zijn de stangen eigenlijk overbodig. Normaal laten we die wel ter plaatse tenzij je er klachten van hebt. Gelukkig is dit niet vaak het geval.
- 5
Na de ingreep
Je wordt wakker in de ontwaakzaal (recovery) en zal daar enkele uren tot één nacht verblijven. Je hebt een infuus in jouw arm langs waar je extra vocht en pijnmedicatie krijgt. Ook komt er een drain uit de wonde in jouw rug dat het overtollige bloed afvoert.
Bij kinderen worden de ouders verwittigd wanneer de ingreep afgelopen is en wordt één ouder begeleid naar de ontwaakzaal om het kind gerust te stellen bij het ontwaken na de narcose.
Tot de ochtend na de ingreep heb je verplichte, platte bedrust. Je wordt maximum tot 30 graden rechter gezet. Daarom krijg je ook een blaassonde (slangetje in je plasbuis).
Enkele uren na de ingreep krijg je mogelijks nog een licht verteerbare maaltijd en mag je terug drinken. Dit is steeds in samenspraak met de verpleegkundige.
Dag 1 na de ingreep
- Je wordt in bed geholpen bij het wassen.
- Elke ochtend wordt de wonde en de drain in je rug gecontroleerd.
- De verpleegkundige leert jou de juiste techniek aan en helpt je om even aan de rand van het bed recht te zitten. Dit duurt maximum 15 minuten. Langer ga je dit ook nog niet volhouden. Je mag dit enkele keren per dag herhalen.
Wanneer het korset geleverd is (dat op voorhand aangemeten is en gemaakt wordt), mag je kort even uit bed komen om te staan of te stappen. Dit gebeurt in het begin steeds met de hulp van de verpleegkundige of kinesist. Ook dit mag je enkele keren per dag herhalen.
Dag 2 na de ingreep
- Wanneer de drain in jouw rug niet veel vocht meer geeft, verwijdert de verpleegkundige die. Je voelt dit een beetje, maar dit mag geen pijn doen.
- Vanaf vandaag wandelt de kinesist met jou op de gang (met korset aan).
- Het infuus in jouw arm en de blaassonde worden ook verwijderd. Zo heb je terug wat meer bewegingsvrijheid en kan je weer naar het toilet stappen.
- We maken een controlefoto (RX) van jouw rug om te kijken hoe recht die is na de ingreep.
Indien je nog schoolgaand bent, komt de ziekenhuisschool bij je langs en regelen zij ook alles voor ‘bednet’ na je ontslag uit het ziekenhuis zodat je van thuis uit school kan volgen.
- 6
Naar huis
Je mag het ziekenhuis verlaten als je:
- Zelfstandig in en uit bed kan komen (met korset aan)
- De pijn onder controle is
- De wonde droog is
Als alles goed gaat, mag je na een vijftal dagen naar huis. Het vervoer naar huis wordt vanuit het ziekenhuis geregeld en gebeurt altijd liggend met een ziekenwagen.
Lang zitten gaat immers in het begin nog niet zo goed.
We streven ernaar dat je op de dag van je ontslag het ziekenhuis verlaat rond 12 uur.
- 7
Nazorg
Bedrust
De eerste zes weken na de operatie moet je regelmatig plat liggen op jouw rug. Ook op jouw zij liggen is toegestaan. Als je uit bed komt, moet je steeds jouw korset dragen en mag je zeker ook nog niet te lang zitten of staan op één plek. Je zal ook aanvoelen dat dit niet lang gaat. Wissel vaak van houding en beperk de duur van rechtop zitten tot maximum 15 minuten per keer. Je mag dit wel enkele keren per dag herhalen.
Douchen is mogelijk indien er waterbestendige kleefpleisters op de wonden aan jouw rug aangebracht zijn.
Soms is het aangewezen een ziekenhuisbed te voorzien. Dit dien je op voorhand te regelen bij jouw mutualiteit. De sociale dienst kan je daarbij helpen. Vraag hier gerust meer informatie over.
Thuishulp
Na de ingreep heb je enkele weken hulp nodig voor het huishouden. Als jouw familie niet kan helpen, kan je professionele hulp inschakelen. We helpen je daar graag bij. Vraag informatie bij de maatschappelijk werker van de sociale dienst.
Medicatie
Je krijgt de dag van je ontslag pijnmedicatie mee naar huis, waar je tot de dag nadien mee toe komt. Alle voorschriften voor de nodige medicatie schrijft de arts voor op jouw identiteitskaart. Daarna haal je die af in jouw apotheek. Bij kinderen wordt het medicatieschema gevolgd dat preoperatief opgesteld is.
Wondzorg
De dag van jouw ontslag wordt de wonde op jouw rug nog éénmaal verzorgt. De verpleegkundigekleeft daar een waterdichte kleefpleister op. Indien die pleister niet bevuild is en niet los komt, mag die op de rug gekleefd blijven tot aan de controle zes weken na de ingreep.
Indien de kleefpleister toch bevuild is en/of loskomt, dien je de wonde te ontsmetten en een nieuwe pleister aan te brengen. De steri-strips onder het verband moet je laten kleven op de huid tot op de controle afspraak. Je kan dit vragen aan familie om die te vervangen maar je kan daarvoor ook thuisverpleging aanstellen. Vraag daarvoor een voorschrift bij het ontslag uit het ziekenhuis.
Indien er symptomen zijn van infectie (veel wondvocht, roodheid, koorts), moet je contact opnemen met de huisarts of verpleegkundige van het UZA.
- 8
Controle na de ingreep
Zes weken na de ingreep kom je terug op controle bij de arts om de wonde te laten controleren. Daarbij moet je vervoer met een ziekenwagen regelen via jouw mutualiteit. Dit is belangrijk, omdat je nog niet lang genoeg in de auto kan zitten.
Tijdens deze afspraak wordt er gekeken naar jouw herstel en wordt er beslist of jouw kind terug naar school kan.
Na drie maanden, zes maanden en één jaar worden er opnieuw controle afspraken gemaakt met bijkomende foto’s (RX) om de verbening van de rug op te volgen.
Contact
Heb je nog vragen of problemen, thuis of tijdens je opname, dan kan je steeds contact opnemen met de verpleegkundige of je arts. Zij beantwoorden je vragen of verwijzen je zo nodig door naar gespecialiseerde hulpverleners. Het orthopedisch team en het revalidatieteam wensen jou een voorspoedig herstel.
Maak een afspraak
Orthopedie
Veelgestelde vragen
Wanneer laat ik het best de scoliose ingreep uitvoeren?
Dit hangt af van verschillende factoren. Hierbij wordt gekeken naar het aantal graden van de afwijkende stand van de wervelkolom, het type van de verdraaiing, de pijn in de rug, de leeftijd van de persoon en de groei van het kind.
Dit wordt steeds in samenspraak met de arts besproken.
Heb ik na de opname kiné nodig?
Neen. Tot zes weken na de ingreep wordt kiné afgeraden. Kinderen herstellen over het algemeen vlot. Bij volwassenen wordt dit (indien nodig) ten vroegste drie maanden na de ingreep toegestaan in overleg met de arts.
Moet ik krukken meebrengen naar het ziekenhuis?
Neen. Krukken zorgen ervoor dat je anders gaat lopen terwijl het juist de bedoeling is dat je recht loopt. De verpleegkundige of kinesist van het ziekenhuis zullen je hierin begeleiden.
Mag ik na de ingreep op mijn buik slapen?
Neen. Dit wordt ten strengste afgeraden. Op je buik slapen is slecht voor je rug. Als dit echt niet anders kan, dien je dit zeker de eerste weken na de ingreep te vermijden.
Wanneer mag ik terug aan het werk / naar school gaan?
Kinderen mogen na zes weken terug naar school. In sommige gevallen wordt dit ook eerder toegelaten als het kind zich hiertoe in staat voelt. Dit gebeurt in overleg met de arts.
Bij volwassenen wordt zes weken na de ingreep besproken wanneer je terug het werk mag hervatten. Wanneer je een zwaar beroep uitoefent, kan dit zes maanden tot één jaar duren eer je het werk terug mag hervatten.
Wanneer mag ik terug sporten?
Dit is afhankelijk van het type sport. De arts raad je aan om na zes weken te starten met fietsen (thuis op een hometrainer). Dit kan geleidelijk aan opgebouwd worden met buiten fietsen.
Sporten waarbij je veel draaibewegingen moet maken met je rug (zoals basketbal, tennis, voetbal, … ), mag je pas hervatten na één jaar.
Je kan dit steeds bespreken met de arts wanneer je op controle komt.
Heb ik een ziekenhuisbed nodig?
Een ziekenhuisbed is niet verplicht maar wordt wel ten sterkste aangeraden. We merken dat dit voor de patiënt voor comfortabeler is de eerste weken na de ingreep. Vaak zien we dat je zo stelselmatig van het ziekenhuisbed terug richting naar je eigen slaapkamer kan.
Hoe moet ik dit regelen?
Je kunt een ziekenhuisbed regelen via je mutualiteit. Je kan hiervoor steeds informeren bij de sociale dienst. Vraag deze wel op tijd aan, want hier kan een wachtlijst voor zijn. De sociale dienst kan jou ook helpen bij het regelen van andere hulpmiddelen die handig kunnen zijn voor thuis.
Heb ik een aangepaste matras nodig?
Neen, dit is niet noodzakelijk maar kan praktisch zijn. Dit is persoonsgebonden.
Hoe lang is vervoer met een ziekenwagen nodig?
Omdat de eerste weken na de ingreep zitten het pijnlijkst is, dient er tot zes weken na de ingreep liggend vervoer met een ziekenwagen geregeld te worden. Je dient deze periode veel te rusten en zul je ondervinden dat het niet mogelijk is om lange afstanden af te leggen. Stelselmatig zal dit beteren en zal je dit ook zelf aanvoelen
Wanneer mag ik terug met de auto rijden?
Na de ingreep is zitten het langst pijnlijk. Hierdoor raadt de arts je aan ten vroegste twee maanden na de ingreep terug met de auto te rijden. Ook dit zal stelselmatig opgebouwd moeten worden.
Wanneer mag ik het korset uitlaten?
De arts raadt je aan het korset minimum zes weken tot zes maanden te dragen. Dit gebeurt natuurlijk steeds in overleg met jou.
Kan een scoliose terugkomen?
De geopereerde regio is vastgezet en kan dus niet meer in een afwijkende stand komen. Wat wel (in uitzonderlijke gevallen) kan voor komen, is dat er zich boven of onder de gefixeerde regio, zich een nieuwe afwijking vormt. Daarom zijn de controles op drie maanden, zes maanden en één jaar belangrijk om dit tijdig op te sporen en ook de geopereerde regio op te volgen.