Multiple Sclerose (MS) is een chronische aandoening die gepaard gaat met ontsteking (inflammatie) en beschadiging (degeneratie) in de hersenen en het ruggenmerg (het centrale zenuwstelsel). Dit gebeurt op verschillende plaatsen en op verschillende tijdstippen. Letterlijk betekent multiple sclerose: vele plaatsen (multiple) met littekens (sclerose). Bij MS raakt myeline, de isolatielaag rond de zenuwbanen (witte stof), beschadigd. Daardoor geraakt de geleiding van de zenuwbanen verstoord. Ook de zenuwcellen zelf (grijze stof) kunnen beschadigd raken, en dat al vroeg in het ziekteproces. Dit leidt tot tijdelijke of meer permanente uitvalsverschijnselen.

Onderzoek en behandeling van MS in het UZA

Welke vormen van MS zijn er?

Wat zijn de mogelijke symptomen van MS?

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Wat zijn de oorzaken van Multiple Sclerose (MS)?

Kan MS behandeld worden?

Onderzoek en behandeling van MS in het UZA

In het UZA wordt wetenschappelijk onderzoek verricht rond multiple sclerose. Voor vragen rond lopende studies kunt u contact opnemen met de studiecoördinatoren (studies [dot] neurologie [at] uza [dot] be of +32 3 821 57 59), of met dr. Barbara Willekens, neuroloog (+32 3 821 34 23).

Zorg voor personen met multiple sclerose is multidisciplinair:

• Neurologen dr. Barbara Willekens en dr. Tatjana Reynders werken samen met MS-verpleegkundige Marleen Breuls (tel: +32 471 88 00 06).
• Op regelmatige basis is een sociaal assistente van de MS-liga aanwezig tijdens de raadpleging.
• Voor oftalmologische en urologische problemen wordt samengewerkt met de desbetreffende diensten.
• Problemen met functioneren in dagelijks leven worden aangepakt via de dienst fysische geneeskunde en revalidatie. Indien nodig wordt u doorverwezen naar een gespecialiseerd revalidatiecentrum.
• Dr. Barbara Willekens is vanuit het UZA ook werkzaam in de Mick, Brasschaat, een revalidatiecentrum, met een gespecialiseerde afdeling voor personen met multiple sclerose.
• MS-Netwerk Antwerpen is een samenwerking tussen UZA, AZ Klina en De Mick. Lees meer op www.ms-antwerpen.be

Meer informatie ontdekt u ook bij:

• Stichting MS Research: http://www.msresearch.nl 
• De Mick: www.demick.be
• Multiple Sclerosis International Federation: www.msif.org (Engels of Frans)

Welke vormen van MS bestaan er?

MS heeft een zeer verschillend verloop bij verschillende patiënten. We kunnen de volgende vormen van ziekteverloop onderscheiden:

• Relapsing-remitting MS (RR-MSS): deze vorm gaat gepaard met ‘opstoten’: verslechteringen en volledige of gedeeltelijke verbeteringen. In het begin van de ziekte is er meestal vrij goed herstel, maar een opstoot kan ook restverschijnselen nalaten. Bij een opstoot ontstaan er in uren tot dagen toenemende klachten, die vervolgens na een periode van dagen tot weken tot maanden kunnen verbeteren.
• Primair-progressieve MS (PP-MS): de klachten en verschijnselen worden stelselmatig slechter. Meestal gaat het om problemen met stappen, zoals krachtverlies of evenwichtsproblemen. Ongeveer 10-20% van de personen met MS heeft deze vorm, die in de regel op iets oudere leeftijd dan de RR-MS begint.
• Secundair-progressieve MS (SP-MS): na een fase met opstoten en herstelperiodes is er ook buiten de opstoten een verergering van de neurologische toestand merkbaar. Een deel van de mensen met RR-MS evolueert naar SP-MS na een periode van jaren.
• Progressieve-relapsing MS (PR-MS): dit is een zeer zeldzame vorm, waarbij er van bij het begin stelselmatige achteruitgang is met soms een opstoot.

De meeste MS-patiënten lijden aan relapsing-remitting MS of aan secundair-progressieve MS.

Wat zijn de mogelijke symptomen van MS?

Doordat de ontstekingen zich kunnen voordoen in het hele centraal zenuwstelsel, zijn de symptomen zeer divers. Het kan bijvoorbeeld gaan om:

• vermoeidheid
• oogproblemen (dubbelzicht of verlies van zicht)
• krachtvermindering in een arm en/of been
• coördinatie- en evenwichtsproblemen
• gevoelsstoornissen (zoals tintelingen of pijn)
• blaas- en darmproblemen
• geheugen- en concentratieproblemen

Hoe wordt de diagnose gesteld?

In eerste instantie wordt er gekeken naar het ziekteverhaal en de afwijkingen bij het neurologisch onderzoek. Als er op basis hiervan een vermoeden is op MS, kunnen andere onderzoeken de diagnose bevestigen of uitsluiten. Dit is niet altijd eenvoudig en soms kan er lange tijd overheen gaan vooraleer er zekerheid is. Mogelijke aanvullende onderzoeken zijn:

• Bloedonderzoek en longfoto om andere aandoeningen uit te sluiten.
• Lumbaalpunctie: met een lange naald wordt in de ruimte onder het ruggenmerg een kleine hoeveelheid hersen- en ruggenmergvocht afgenomen dat wordt onderzocht op afwijkingen.
• MRI-scan: een scan die de hersenen en het ruggenmerg in beeld brengt.
• Geëvoceerde potentialen: elektroden op de huid of kleine naaldjes in de huid meten een signaal op van gevoelsprikkels (kleine elektrische schokjes), geluidsprikkels (klikjes), of gezichtsprikkels (bewegende zwart-witte blokjes). Zo kunnen we nagaan of er verstoringen zijn in de geleiding van bepaalde zenuwbanen.

Wat zijn de oorzaken van Multiple Sclerose (MS)?

De oorzaak van MS is nog onduidelijk. Waarschijnlijk ontstaat MS pas als er aan een combinatie van voorwaarden is voldaan. Hierbij denken we aan de invloed van factoren van buitenaf (zoals infectie, hormonen, gebrek aan zonlicht, voeding, hygiëne) die een abnormale reactie van het immuunsysteem opwekken bij personen die hiervoor gevoeliger zijn door bepaalde genetische factoren.

Kan MS behandeld worden?

Momenteel is er geen genezing mogelijk bij MS. Opstoten kunnen behandeld worden met een ‘cortisone-kuur’. Meestal wordt dan methylprednisolon in hoge dosis via een infuus toegediend gedurende enkele dagen, om de symptomen van de opstoot sneller voorbij te doen gaan.

Opstoten kunnen we gedeeltelijk voorkomen door ziektemodulerende behandelingen, die inwerken op de ontstekingsreactie bij MS. Om de progressieve achteruitgang door MS af te remmen of te stoppen, zijn er geen goede behandelingen beschikbaar op dit moment. 

U kunt ook overwegen om deel te nemen aan wetenschappelijk onderzoek, dat nieuwe behandelingen test. Daarnaast bestaan er veel behandelingen voor de symptomen van MS, van medicatie tot kinesitherapie.