Laryngectomie
Een laryngectomie is een ingreep waarbij het strottenhoofd (larynx) volledig verwijderd wordt. Omdat het daarna niet meer mogelijk is om te ademen via de neus en mond, maakt de chirurg een opening in de hals (tracheostoma) en legt hij/zij een rechtstreekse verbinding tussen de luchtpijp en deze opening. Langs deze halsopening zal je voortaan ademen.
Partiële versus totale laryngectomie
- Bij een totale laryngectomie neemt de chirurg het strottenhoofd en de stembanden volledig weg. Hierdoor moet je opnieuw leren praten, meestal met behulp van een spraakprothese en onder begeleiding van de logopediste.
- Bij een partiële laryngectomie kunnen sommige delen, zoals de stembanden, bewaard worden. Zo wordt de stem gespaard.
Waarom een laryngectomie?
Als je klachten zoals heesheid, kortademigheid, slikmoeilijkheden of halszwellingen ervaart en een kwaadaardige aandoening, zoals hoofd- en halskanker, de oorzaak is, kan het levensnoodzakelijk zijn om het strottenhoofd of larynx te verwijderen. Voor of na de operatie is soms nog bestraling (radiotherapie) nodig.
Hoe verloopt een laryngectomie?
Van voorbehandeling tot stemrevalidatie
Voorbehandeling en onderzoeken
Radiotherapie
Soms is voor de operatie nog bestraling (radiotherapie) nodig.
Onderzoeken
Voor je een operatie ondergaat, gebeuren enkele pre-operatieve onderzoeken, zoals een bloed-, long- en hartonderzoek. Daarom word je één tot twee dagen voor de ingreep opgenomen.
De ingreep
Een laryngectomie gebeurt onder volledige verdoving en duurt ongeveer drie uur. Een hoofd- en halskankerspecialist voert de ingreep uit.
- De chirurg verwijdert het strottenhoofd (en de stembanden).
- De chirurg maakt een opening in de hals (tracheostoma) en hecht de luchtpijp aan deze opening.
- In de halsopening wordt een canule aangebracht, een soort buisje, waarlangs je voortaan zal ademen.
Na de ingreep
Na de ingreep blijf je onder toezicht in de ontwaakzaal of ‘recovery’. De eerste 24 uur na de operatie is soms zelfs permanente observatie nodig. De volgende dag ga je terug naar de kamer.
Herstel en nazorg
Je ademt voortaan langs de hals. In de halsopening zit een canule, een soort buisje, waarlangs je ademt. Deze moet regelmatig gereinigd worden. De eerste dagen doet de verpleegkundige dat, nadien leer je dat zelf. Bij de dagelijkse verzorging hoort ook aspireren (slijmen ophalen), medicatie toedienen via een aërosolapparaat en stomafilters aanbrengen. In het begin heb je ook een infuus en maagsonde. Het infuus is bedoeld voor medicatie- en vochttoediening en wordt na enkele dagen verwijderd.
De maagsonde wordt verwijderd als de wonde van de slokdarm geheeld is en je weer kan slikken. Na ongeveer tien dagen wordt een slikfoto genomen ter controle.
De eerste dagen eet je zachte voeding zoals yoghurt en pudding. Daarna bouw je geleidelijk op naar vaste voeding. Voorlopig heb je geen stem. Meestal kan je je verstaanbaar maken door duidelijk te articuleren en met pen en papier. Dit vraagt enige aanpassing voor jou en je omgeving.
Ontslag
Bij een goede evolutie kan je na enkele weken naar huis.
Bereid deze periode goed voor:
- Thuisverpleging: Thuisverplegingsdiensten helpen je bij de verzorging van de stoma (canule reinigen en plaatsen, spraakknoop reinigen, gebruik van aërosol- en aspiratietoestel). Het UZA maakt de nodige afspraken.
- Apparatuur: De eerste maanden heb je thuis een aërosol- en aspiratietoestel nodig. Dit kan je lenen via het ziekenfonds.
- Logopedie: Om zo snel mogelijk opnieuw te leren spreken, volg je best twee keer per week logopedie. Dat kan in het revalidatiecentrum van het UZA of bij een logopedist in de buurt.
Er zijn ook andere thuiszorgdiensten zoals warme maaltijdbezorging, gezins-, bejaarden- of poetshulp.
Ons team van artsen, verpleegkundigen, logopedisten en de maatschappelijk werker zorgen ervoor dat alles geregeld is voor je vertrek.
Stemrevalidatie
Samen met de logopediste leer je spreken met behulp van een spraakknoop of leer je de ‘slokdarmspraak’. Hierbij neemt een deel van de slokdarm de functie van de stembanden over. De stem blijft menselijk en goed verstaanbaar, maar klinkt wel lager.
Voorzieningen
Je kan een aanvraag indienen bij de overheid (FOD Sociale Zaken) om erkend te worden als mindervalide. Dit kan je in bepaalde gevallen recht geven op een aantal bijkomende voordelen. Wanneer de FOD beslist dat je hier recht op hebt, worden de meeste voordelen je automatisch toegekend.
- een maandelijkse invaliditeitsuitkering of integratietegemoetkoming wanneer je door je aandoening niet meer kan werken en bijkomende kosten hebt.
- sociaal tarief voor gas, elektriciteit of water (afhankelijk van het gezinsinkomen).
- fiscale voordelen (vermindering op personenbelasting en onroerende voorheffing).
Wanneer je aanpassingen nodig hebt op de werkvloer kan je terecht bij VDAB: www.vdab.be/arbeidshandicap
Mensen met een laryngectomie hebben recht op sociaal telefoontarief. Neem hiervoor contact op met je provider.
Je maakt best ook een afspraak op de sociale dienst van je ziekenfonds. Zij kunnen voor jou nog een aantal bijkomende tegemoetkomingen aanvragen (bv. zorgbudget).
De maatschappelijk werker brengt je een bezoek en zal in onderling overleg de voorzieningen aanvragen waarvoor je in aanmerking komt. Bij de dienst patiëntenbegeleiding van het UZA kan je ook terecht met vragen of problemen (tel. 03 821 37 00).
Antwerpse Vereniging voor Gelaryngectomeerden
De Antwerpse Vereniging voor Gelaryngectomeerden groepeert mensen met laryngectomie.
De vrijwilligers bezoeken de patiënt voor en na de ingreep, verstrekken informatie en staan de familie bij. Daarnaast verdedigen ze de financiële belangen van de leden en verdelen ze paramedisch materiaal. De leden ontvangen ook het infoblad ‘Den Babbelaar’.
Contactpersoon UZA:
Paul Graf
tel. 03 235 96 62 of gsm 0472 64 98 82
info [at] laryngectomie-tracheotomie [dot] be of pgraf [at] skynet [dot] be
www.laryngectomie-tracheotomie.be
