Fertiliteitspreservatie (oncofreezing) bij de vrouw
Bepaalde kankerbehandelingen, zoals chemotherapie en radiotherapie, kunnen invloed hebben op je vruchtbaarheid. Gelukkig zijn er verschillende mogelijkheden om je vruchtbaarheid te sparen en je kinderwens later in vervulling te laten gaan. Oncofreezing of fertiliteitspreservatie heet dat. Lees hieronder meer over de verschillende mogelijkheden en bespreek ze met je arts vóór de start van je kankerbehandeling.
Wat zijn de mogelijke gevolgen van kankerbehandelingen op je vruchtbaarheid?
Elke vrouw heeft een voorraad eicellen die tijdens de vruchtbare levensfase zullen uitrijpen. Deze voorraad is beperkt, want eicellen kunnen niet opnieuw aangemaakt worden.
Zowel chemotherapie als radiotherapie kunnen de voorraad eicellen aantasten en/of de uitrijping van de eicellen doen verminderen. De menstruele cyclus kan hierdoor verstoord geraken, en zich in de maanden of jaren na de behandeling spontaan herstellen (voor korte of lange duur) of voorgoed stoppen. Enerzijds kan dus een spontane zwangerschap optreden, anderzijds kan een vroegtijdige menopauze optreden, met definitieve onvruchtbaarheid tot gevolg.
Mogelijk effect van chemotherapie
Mogelijk effect van radiotherapie (bestraling)
Het effect van radiotherapie hangt af van de dosis en van het bestraalde gebied. Rechtstreekse bestraling van de eierstokken veroorzaakt bijna altijd blijvende schade.
Beoordeling vruchtbaarheid
Hoewel het moeilijk is om de vruchtbaarheid na een oncologische behandeling te voorspellen, wordt de mogelijke schade in samenspraak met je behandelende arts geëvalueerd.
Welke mogelijkheden zijn er om je vruchtbaarheid te bewaren (fertiliteitspreservatie)?
Voor vrouwen zijn er verschillende methodes om je eicellen preventief te beschermen tegen de schadelijke effecten van een kankerbehandeling en je vruchtbaarheid te proberen bewaren.
Je behandelend arts bespreekt samen met jou, vóór de start van je kankerbehandeling, welke preservatieopties mogelijk zijn. Dit hangt onder andere af van je aandoening, het type en de dosis van je behandeling, je leeftijd en de beschikbare tijd. Spreek gerust ook zelf je arts aan over het effect van je kankerbehandeling op je vruchtbaarheid en de verschillende preservatiemogelijkheden.
Als je in aanmerking komt voor fertiliteitspreservatie, verwijst je arts je naar de specialisten van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (dienst fertiliteit). Ook zij staan klaar om al je vragen te beantwoorden. Stel net zolang vragen over het onderwerp, totdat je het gevoel hebt dat je over genoeg informatie beschikt om een keuze te kunnen maken.
Invriezen van eicellen
Via een hormonenbehandeling worden de eierstokken gestimuleerd om meerdere eicellen te laten rijpen. Deze eicellen worden na afname onbevrucht ingevroren. Bij een latere kinderwens kunnen de eicellen bevrucht worden met de zaadcellen van je partner (of een donor). De bevruchting gebeurt via ICSI (Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie), waarbij één zaadcel rechtstreeks in de eicel wordt geïnjecteerd.
Voorwaarden
De start van je oncologische behandeling moet ten minste 2 weken kunnen worden uitgesteld.
Kosten
Er is een terugbetaling van het RIZIV voorzien (zgn. 'ONCOCONVENTIE') voor de stimulatiemedicatie, de invriezing en bewaring voor een periode van 10 jaar. Eigen bijdrage is geschat op ± 200 euro.
Invriezen van eierstokweefsel
Via een kijkbuisoperatie (laparoscopie) wordt (een deel van) de eierstok chirurgisch verwijderd en ingevroren. De ingreep gebeurt onder volledige verdoving. Bij een latere kinderwens kan het eierstokweefsel ontdooid en terug ingeplant worden op de oorspronkelijke plaats of elders in de buik. Na een succesvolle transplantatie kan de eierstokfunctie spontaan herstellen en zal de menstruele cyclus herstarten. Het getransplanteerd weefsel kan enkele jaren actief blijven. Tijdens die periode is een spontane zwangerschap of IVF-behandeling mogelijk.
Voordelen
- Kan (meestal) binnen de 48 uur uitgevoerd worden (met een dagopname).
- Je oncologische behandeling kan onmiddellijk na de ingreep starten.
- Kan worden toegepast bij meisjes vóór hun puberteit.
- Indien gewenst kan tijdens de ingreep ook een Poortcatheter worden geplaatst (wat soms nodig is om daarna de chemotherapie toe te dienen).
Nadelen
Bij sommige oncologische aandoeningen bestaat een risico tot herintroductie van tumorcellen. Afhankelijk van de aard van je aandoening wordt deze methode daarom niet toegepast (behalve uitzonderingen).
Kosten
Er is een terugbetaling van het RIZIV voorzien (zgn. 'ONCOCONVENTIE'). De kosten van de ingreep en opname en alles wat er voorafgaat, dien je zelf te betalen (remgelden). Eigen bijdrage is geschat op ± 300 euro.
Operatief verplaatsen van de eierstokken buiten het bestralingsveld
Als je oncologische behandeling radiotherapie (bestraling) inhoudt waarbij de eierstokken in het bestralingsveld liggen, is de kans op onvruchtbaarheid zeer hoog. In sommige gevallen kunnen de eierstokken via een kijkbuisoperatie (laparoscopie) verplaatst worden, zodat ze niet mee bestraald worden.
Voordelen
- Kan (meestal) binnen de 48 uur uitgevoerd worden (met een dagopname).
- Je oncologische behandeling kan onmiddellijk na de ingreep starten.
- Kan worden toegepast bij meisjes vóór hun puberteit.
Kosten
De kosten van de ingreep en opname en alles wat er voorafgaat, dien je zelf te betalen (remgelden). Eigen bijdrage is geschat op ± 300 euro.
Hormonaal onderdrukken van de eierstokfunctie
In geval van borstkanker kan de eierstokfunctie tijdelijk stilgelegd worden tijdens de chemotherapie. Hiervoor krijg je een hormonale inspuiting toegediend waardoor de gevoeligheid van de eicellen kan verminderen en de schade van de oncologische behandeling beperkt wordt.
Kosten
Dit wordt terugbetaald in het kader van je oncologische behandeling.
Indien je, ondanks het toepassen van de bestaande fertiliteitspreservatie-methodes, toch onvruchtbaar bent na de oncologische behandeling, bestaan er nog andere mogelijkheden om je kinderwens in vervulling te laten gaan. Gedoneerde eicellen of embryo's behoren tot de mogelijkheden, alsook het overwegen om een kind te adopteren.
Hoeveel kost een fertiliteitspreservatiebehandeling?
Sinds 2017 heeft het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZA een overeenkomst met het RIZIV (de zogenaamde onco-conventie). Hierdoor kunnen vrouwen tot 38 jaar, die aan bepaalde voorwaarden voldoen, rekenen op een tegemoetkoming voor fertiliteitspreservatie.
In cijfers: fertiliteitspreservatie in het UZA
Aanvraag door arts: verwijzingsformulier
Contact en meer info
In deze brochure vind je meer informatie over fertiliteitspreservatie bij vrouwen.
Heb je nog vragen?
Stel ze ons gerust. Voor een infogesprek kan je telefonisch een afspraak maken bij het secretariaat van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde.
- Secretariaat 03.821.36.84
- Arts: Dr. Pascale Janssens 03.821.48.56
- Verpleegkundige: Mevr. Sarah Moonen 03.821.30.83
- Psychologische ondersteuning: mevr. Jacquemyn
- Locatie: Route 140, 2e verdieping
Lotgenoten
Wil je over dit thema praten met iemand die hetzelfde meemaakt? Praat eens met een lotgenoot, bijvoorbeeld via het forum van De Verdwaalde Ooievaar, via een lotgenotengroep voor mensen met kanker of op een activiteit voor mensen met kanker.
