De dienst pathologische anatomie is een van de UZA-diensten die heel nauw bij oncologische behandelingen en fase 1-studies in het research center betrokken zijn. ‘De rol van onze afdeling groeit, omdat meer en meer therapieën zich op moleculaire kenmerken van tumoren baseren’, zegt prof. dr. Senada Koljenović. ‘Dat we nog verfijnder tumoren kunnen analyseren, opent de deur voor nog betere behandelingen.’

De dienst pathologische anatomie onderzoekt weefsels en cellen van patiënten om infectieziekten, kanker en aangeboren afwijkingen vast te stellen en op te volgen. ‘Onze laboratoria staan in nauwe verbinding met afdelingen zoals het centrum voor klinisch onderzoek, zegt prof. dr. Senada Koljenović van de dienst pathologische anatomie. ‘Als we pakweg een biopt of een stukje verwijderde tumor binnenkrijgen, onderzoeken we dat met gespecialiseerde technieken. We analyseren het weefsel op basis van morfologie en moleculaire samenstelling en stellen op basis daarvan diagnoses, die voor een groot deel de verdere behandeling van patiënten bepalen.’

Innovatieve technieken

Het UZA staat sterk op het vlak van innovatieve diagnostiek en beschikt over een ruim team van een zestigtal collega’s op de afdeling pathologie. Senada ­Koljenović: ‘Meer en meer therapieën baseren zich op moleculaire kenmerken van tumoren die wij identificeren. Dat soort technieken willen we overigens ook gebruiken om vooraf op gekweekte cellen na te gaan of een therapie zal aanslaan (lees meer over het PDO-model op p. 28). Precies doordat onze technieken meer afwijkingen opsporen, kunnen farmabedrijven betere nieuwe middelen maken, waarvan wij dan weer de werking in studieverband kunnen opvolgen. Daarbij werken we nu al heel nauw samen met collega’s van binnen en buiten het ziekenhuis uit verschillende vakgebieden, en UNICCRA zal dat nog versterken.’

Als specialist in hoofd-halspathologie bewijst Senada Koljenović de kracht van vakoverschrijdend denken ook in haar eigen onderzoek. Ze werkt onder meer intensief samen met natuurkundigen om weefsel van mondholtetumoren met behulp van een optische techniek, Raman spectroscopie, te leren herkennen. ‘Het doel is om chirurgen al tijdens de operatie te laten zien of ze alle tumorweefsel verwijderen. Ik geloof heel sterk in dat soort innovatie. Het zou toch geweldig zijn als we ook voor andere tumoren ooit tijdrovende en dure technieken om weefsel te analyseren kunnen versnellen en soms zelfs overslaan?’

Kanker-in-wording ontrafelen

Ook op het vlak van kankerpreventie is nog heel wat onderzoek in de schoot van het centrum voor klinisch onderzoek mogelijk. Senada Koljenović: ‘Met een aantal internationale collega’s probeer ik in een ander project de voor­stadia van kanker in de mondholte genetisch te ontrafelen. We willen achterhalen waarom sommige vlekjes in de mond zich tot kanker ontwikkelen en andere niet. Op basis daarvan kan je een aantal risicogroepen strikter opvolgen of zelfs preventief behandelen. Ook voor andere kankers valt er met dat soort onderzoek nog veel gezondheidswinst te boeken.’