Long COVID-19 - Wat als je niet zomaar geneest?

Long COVID-19 - Wat als je niet zomaar geneest?

Datum: 
12/07/2021

Sommige patiënten kampen maanden na een COVID-19-infectie nog met ernstige symptomen. De ene dag lees je in de krant hoe een jonge veertiger geen kilometer kan wandelen. De andere dag veegt een 'expert' alle aanslepende COVID-19-symptomen van tafel. Wat weten we intussen echt? En welke multidisciplinaire trajecten tekenen we in het UZA uit voor een volledig herstel?

Bijna twee jaar na de eerste COVID-besmettingen verschijnen meer en meer wetenschappelijke studies over post-acute COVID-19 of long COVID-19. De termen slaan op klachten die iemand meer dan vier weken na een infectie ondervindt, en niet door andere aandoeningen verklaard kunnen worden. ‘Gemiddeld vertoont 21 procent van de patiënten 4 tot 12 weken na het doormaken van COVID-19 nog symptomen,’ zegt Thérèse Lapperre, diensthoofd longziekten. ‘Na die 3 maanden daalt dat aantal tot 8 procent.’ Beide gemiddelden zijn wel op zeer uiteenlopende cijfers gebaseerd. ‘Het hangt ervan af welke klachten je bekijkt, hoe je die onderzoekt en welke patiënten je volgt. Alleen wie intensieve zorgen kreeg, alle gehospitaliseerde of ook niet-gehospitaliseerde patiënten?’

Hersenmist na milde symptomen

De meest voorkomende symptomen zijn longklachten, zoals kortademigheid. Patiënten verdragen minder inspanningen en zijn snel vermoeid. Maar we zien ook klachten over andere orgaansystemen: hartritmestoornissen; maag-darmproblemen; angst- en stemmingsstoornissen; neurologische en cognitieve klachten zoals geheugenproblemen, geurverlies of hoofdpijn; en de lijst is verre van volledig. Onlangs toonde een betrouwbare Chinese studie bij 1733 ex-gehospitaliseerde patiënten dat 72 procent na 6 maanden nog met vermoeidheid en spierpijn kampt, en 25 procent met slaapstoornissen. ‘De ernst van de klachten is moeilijk in te schatten, maar dergelijke symptomen zien we ook na andere zware infecties door een virus of bacterie.’

 Naast longproblemen zijn de meest voorkomende klachten neuropsychiatrisch van aard, stelt prof. dr. Patrick Cras, diensthoofd neurologie. ‘Ik zie in de praktijk een grote groep patiënten met relatief gezonde longen, die kampt met slaapstoornissen, bloeddrukschommelingen, kortademigheid, vermoeidheid, spierspanningen en geheugen-problemen die we ook hersenmist noemen. Hoe die klachten precies ontstaan, weten we nog niet, maar ze duiken zelfs op bij wie tijdens de acute -COVID-19 alleen mildere symptomen ervaarde. Veel gerapporteerde klachten lijken op het chronisch vermoeidheidssyndroom of het post-Lyme syndroom, met als verschil dat de patiënt hier een acute virale infectie doormaakte.'

Revalidatie op maat

In afwachting van meer wetenschappelijke data en inzichten behandelen we de klachten grotendeels zoals bij gekende ziekten. ‘We ondersteunen onze patiënten om stap voor stap hun activiteiten weer op te nemen, eventueel met een ondersteunend revalidatietraject en geneesmiddelen zoals antidepressiva,’ zegt Cras.

De dienst longziekten van het UZA nodigt COVID-19-patiënten standaard twee tot drie maanden na hun opname uit voor een vervolgafspraak. ‘Patiënten krijgen onder meer een longfunctietest en CT-scan van de longen, vullen een vragenlijst in en leggen een wandeltest af met zuurstofmetingen', zegt Lapperre. ‘Op basis daarvan bepalen we of patiënten aanhoudende klachten of afwijkingen hebben. En of we hen eventueel doorverwijzen naar andere diensten voor verder onderzoek of naar een revalidatieprogramma op maat.’

Multidisciplinaire kijk

Afhankelijk van hun noden, revalideren patiënten met kineoefeningen zoals conditietraining en ademhalingstechnieken, ergotherapie, dieetadvies, psychologische ondersteuning enzovoort. Ook ernstig zieke patiënten die lang op de intensieve zorgen lagen, krijgen revalidatie tijdens en na hun opname. Afhankelijk van de klachten zijn verschillende diensten actief betrokken bij de opvolging van langdurige COVID-patiënten: van het pijncentrum tot de diensten fysische geneeskunde, neurologie, psychiatrie, infectieziekten en inwendige geneeskunde, die veel ervaring hebben met klachten zoals functionele vermoeidheid.

Momenteel werken we in het UZA multidisciplinaire zorgpaden uit om langdurige COVID-klachten te evalueren en te behandelen. Een nieuw project onder leiding van onze medisch directeur prof. dr. Guy Hans brengt kennis uit de verschillende disciplines samen. ‘Voor longklachten weten we alvast dat patiënten met vergelijkbare klachten, bijvoorbeeld bij chronische obstructieve longziekte (COPD), baat hebben bij longrevalidatie', zegt -Lapperre. 'Een revalidatietraject verbetert hun kortademigheid, vermoeidheid, inspanningsproblemen en mentale klachten aanzienlijk. Onderzoek moet nu aantonen of dat soort revalidatie evengoed tegen langdurige COVID-klachten helpt.’

Risicofactoren en mechanismen

Ook de vraag wat bepaalt of je chronische COVID-19 krijgt, is tot slot nog niet opgelost. ‘In de bovenvermelde Chinese studie waren leeftijd, het vrouwelijk geslacht en de ernst van de COVID-19-infectie voorspellende factoren. Overgewicht, diabetes, nier-, hart- en andere aandoeningen zijn ook risicofactoren voor chronische COVID-19. Maar we zijn de onderliggende mechanismen van post-acute COVID-19 nog verder aan het ontrafelen. Eén piste is dat het virus zelf schade berokkent aan het weefsel van verschillende organen in het lichaam. Een tweede is dat een te felle ontstekingsreactie tegen het virus de langetermijnklachten veroorzaakt. Daarnaast spelen algemene processen zoals verlies aan spierkracht en conditie een rol.’


Meer info op 

https://post-covid.be/ 

https://kce.fgov.be/nl/behoeften-en-opvolging-van-pati%C3%ABnten-met-langdurige-covid-lopende-studie

https://www.uza.be/over-longziekten

https://www.uza.be/neurologie

Blijf op de hoogte van nieuws in het UZA via Twitter @uzanieuws en Facebook