De terreur van de tuut
Last van een constante piep, brom of sis in je oren? Tinnitus kan je leven behoorlijk vergallen. Het goede nieuws: al is genezing niet echt mogelijk, er kan vaak wél iets aan gedaan worden.
De een hoort een piep of een tuut, de ander een gebrom of gezoem. Soms is het er de hele dag, soms heel even, nu eens luid en dan weer stil. Tinnitus – ook oorsuizen genoemd – kan verschillende gedaanten aannemen. En het komt ontzettend vaak voor, zegt professor Annick Gilles, hoofd audiologie en coördinator van de tinnituskliniek TinTRA (Tinnitus Treatment and Research Center Antwerpen) van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. “Maar liefst 20 procent van de volwassenen heeft chronische tinnitus, waarbij je elke dag gedurende minstens 5 minuten een geluid waarneemt. De meeste mensen hebben daar gelukkig nauwelijks last van. Bij 3 à 5 procent heeft het wel een impact op het dagelijkse functioneren.”
“Tinnitus betekent: het horen van een geluid in 1 of in beide oren zonder dat er een externe geluidsbron is. We onderscheiden 2 categorieën. Objectieve tinnitus wordt veroorzaakt door een reëel geluid dat door het lichaam zelf wordt voortgebracht, zoals je hartslag of slikbewegingen. Veel vaker, in zowat 95% van de gevallen, komt subjectieve tinnitus voor: het geluid wordt opgewekt door de hersenen en is alleen hoorbaar voor de patiënt.”
Compensatiemechanisme
De belangrijkste oorzaak van chronische tinnitus? Daarover hoeft Annick Gilles niet lang na te denken. “Tinnitus gaat meestal gepaard met gehoorverlies te wijten aan de natuurlijke achteruitgang van het gehoor: we gaan allemaal wat slechter horen naarmate we ouder worden. Maar ook jonge mensen kunnen met tinnitus geconfronteerd worden. Bij hen is de gehoorschade vaak een gevolg van lawaaiblootstelling. Denk aan festivals en concerten, maar ook aan luide muziek uit een koptelefoon of oortjes.”
Tinnitus kan omschreven worden als een compensatiemechanisme: de hersenen gaan het gemis, dus de tonen die niet meer gehoord worden, compenseren door zelf een geluid te creëren. “Gehoorschade is absoluut de meest voorkomende oorzaak van tinnitus, maar niet de enige”, nuanceert Gilles. “Zo kunnen ook nek- of kaakproblemen aan de basis liggen. Of de aandoening kan terug te voeren zijn of versterkt worden door psychiatrische problemen, zoals een angststoornis of een depressie. Kortom, tinnitus is een complexe puzzel. Daarom bestaat ons team niet alleen uit neus-keel-oorartsen en audiologen, maar ook uit kinesitherapeuten, psychologen, psychiaters, tandartsen en neurochirurgen. Elke patiënt wordt uitgebreid onderzocht en krijgt een individueel behandelplan, aangepast aan zijn tinnitusprofiel.”
Vicieuze cirkel
Als de tinnitus samenhangt met gehoorverlies, kan een hoortoestel weleens verbetering brengen: naarmate meer natuurlijke geluiden binnenkomen, hebben de hersenen minder de neiging om te compenseren. “Maar de tinnitus helemaal doen verdwijnen is nagenoeg onmogelijk”, zegt Gilles. “Het geluid zit opgeslagen in je geheugen, waar de hersenen het op elk moment weer kunnen oppikken en activeren.”
Wie te maken krijgt met tinnitus komt vaak in een vicieuze cirkel terecht. Je hoort een geluid, begint erop te letten en wordt nerveus, ongerust of gefrustreerd. Dat triggert de aandachtssystemen in de hersenen, die het geluid verder blijven opwekken of nog versterken. De clou is dus er
zo weinig mogelijk aandacht aan te besteden. Makkelijker gezegd dan gedaan, als je gek wordt van die constante piep of brom in je oor. “Toch kan die vicieuze cirkel alleen doorbroken worden door het geluid zoveel mogelijk te negeren. Een groot deel van onze behandeling draait dan ook rond psychologische ondersteuning: tijdens de Tinnitus Retraining Therapy leren patiënten technieken om zelf de last te verminderen door hun focus wég te houden van de tinnitus.”
Neuromodulatie
Kan ook helpen in de strijd tegen tinnitus: elektrische neuromodulatie. “Het is een niet-invasieve en absoluut veilige techniek”, benadrukt Gilles. “Je krijgt elektrodes op het hoofd, waar een lichte elektrische stroom door wordt gezonden. Vooraf gaan we na welke hersenzones overactief zijn en dus behandeld moeten worden.” Patiënten moeten er wel rekening mee houden dat het ziekenfonds die behandeling niet terugbetaalt. En helaas werkt de techniek niet bij iedereen. “Zowat 40 procent rapporteert een opmerkelijke verbetering na elektrische neuromodulatie. Dat is mooi, maar meer dan de helft heeft er dus geen baat bij.”
Een andere moeilijkheid is dat tinnitus per definitie een subjectieve ervaring is. “De patiënt vertelt hoe het geluid klinkt, hoe luid het is, wanneer het er is en wanneer niet. En wat voor de een nog goed te doen is, is voor de ander misschien ondraaglijk. Wij hebben geen objectieve parameters die de tinnitus kunnen opmeten, dat klopt. Maar als de patiënt aangeeft: ‘Het is beter, ik heb er minder last van’ hebben we ons doel bereikt.”
TEKST CARINE STEVENS ■
Blijf op de hoogte van nieuws in het UZA via Twitter @uzanieuws en Facebook
