Wie naar de stad trekt en daar meer fijnstof binnenkrijgt, loopt gemiddeld 2 à 3 procent meer risico om een hartaanval te krijgen, stelt een wetenschappelijk onderzoek dat vandaag wordt voorgesteld. De studie onderzocht gegevens van 11.400 patiënten met een zwaar infarct tussen 2009 en 2013.

Het effect van luchtvervuiling door fijnstof - kleine deeltjes van minder dan 2,5 micrometer - laat zich bijna onmiddellijk voelen. 'Na enkele uren in een stad komt de stikstofdioxide via de longen rechtstreeks in de bloedbanen terecht en zo in het hart. Daar veroorzaakt het kleine ontstekingen, die kunnen leiden tot een hartaanval', zegt Marc Claeys, cardioloog aan het UZA en de voorzitter van de Belgian Society of Cardiology.

Samen met zijn collega's trekt hij aan de alarmbel. 'We hebben ontdekt dat er een belangrijke correlatie bestaat tussen fijnstof en acute myocardinfarcten, of de zware hartaanvallen.' Concreet: iedere keer als het fijnstof in de lucht met 10 eenheden toeneemt, stijgt het risico op hartaanvallen met 2,8 procent. Bij smogalarm verhoogt het risico zelfs met 10 à 15 procent. De grootste boosdoener is stikstofdioxide afkomstig van uitlaatgassen van dieselmotoren. Bij 10 extra eenheden stijgt het risico hier met 5 procent.

'Zeker voor patiënten die al met hartproblemen kampen, kan een citytrip, en dus een blootstelling aan hogere luchtverontreiniging, fataal zijn', duidt Claeys. 'Daarom worden hartpatiënten bij een smogalarm opgeroepen fijnstof te vermijden en geen grote inspanningen te doen.' Opvallend: tijdens koud weer hangt meer fijnstof in de lucht omdat we voor onze huisverwarming nog vooral gebruikmaken van fossiele brandstoffen, zoals stookolie en gas.

Volgens de arts is nu bewezen dat luchtvervuiling voor het hart even schadelijk is, en dus een even belangrijke risicofactor is, als cholesterol, roken, suikerziekte of nog overgewicht. 'Daar zijn de meeste cardiologen zich nog veel te weinig van bewust. Bij een consultatie wordt gepolst naar de levensstijl van de patiënt, maar niet naar zijn woonplaats. Het is misschien wat ver gegrepen, maar een arts zou zijn hartpatiënten moeten aanraden op een gezondere plek te gaan leven', vindt Claeys.

Is een masker dragen een oplossing? Claeys: 'Een papieren masker helpt niet. Op sommige dagen de openlucht vermijden lijkt me evident.'

Sterk vervuilende dieselmotoren weghouden uit de steden, zoals Antwerpen doet, is onvoldoende. 'De impact is klein. Er is meer nodig. We moeten versneld overschakelen van fossiele brandstoffen naar groene energie.'

Problemen aan het hart, en hartinfarcten in het bijzonder, zijn nog altijd de belangrijkste doodsoorzaak, op de voet gevolgd door kanker. In België sterven jaarlijks 38.000 mensen aan hart- en vaatziekten, of zo'n 100 mensen per dag.

De Belgian Society of Cardiology roept een stichting in het leven die wetenschappelijk onderzoek naar behandelingen voor hartaandoeningen zal financieren. Net zoals de Stichting tegen Kanker voor kankeronderzoek doet. De Belgian Heart Foundation start met een budget van 50.000 à 60.000 euro. Hiermee kunnen drie onderzoeksprojecten worden gefinancierd.

Auteur: Saar Sinnaeve 

Krant: De Tijd