Astma

Lees hieronder meer over astma en de behandeling ervan. 

Wat is astma? 

Bij astma is er sprake van een ontsteking van de luchtwegen die maakt dat de luchtwegen van astmapatiënten meer prikkelbaar zijn dan normaal. Het gevolg is dat de spiertjes in de wand van de luchtwegen door allerlei prikkels samentrekken. Het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen zwelt op door de ontsteking en produceert meer slijm. Daardoor treedt er een vernauwing op van de luchtwegen. Er kunnen klachten ontstaan van kortademigheid met een piepende, fluitende ademhaling en van hoesten. De klachten treden vooral op tijdens de nacht en ’s morgens vroeg. 

Bij astma is de vernauwing van de luchtwegen nog omkeerbaar. Dit betekent dat een patiënt niet altijd klachten heeft. Tussentijds kan een astmapatiënt zelfs volledig klachtenvrij zijn. Als de onderliggende ontsteking niet behandeld wordt, kan na langere tijd wel een blijvende vernauwing van de luchtwegen optreden.

Astmaklachten kunnen uitgelokt worden door allergische en niet-allergische prikkels: 

  • Niet-allergisch prikkels: mist, koude lucht, tabaksrook, uitlaatgassen , inspanning, …
  • Allergische prikkels: pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren, …

In België lijden naar schatting een half miljoen mensen aan astma. Bij de dienst longziekten van het UZA worden astmapatiënten (volwassenen en jongeren) van nabij opgevolgd en behandeld.

Hoe verloopt een astmaonderzoek?

Het verhaal van uw klachten is heel belangrijk om al dan niet aan astma te denken. Uw arts zal daarom nauwkeurig navragen wat uw klachten zijn. Verder maken we gebruik van een aantal aanvullende onderzoeken waarvan er een beperkt aantal hieronder vermeld staan.

  • Het longfunctieonderzoek: Via een mondstuk moet u op verschillende manieren in een longfunctieapparaat blazen om informatie te krijgen over de werking van uw longen. Als er aanwijzingen zijn voor een vernauwing van de kleine luchtwegen, moet u ook een medicijn inhaleren dat de luchtwegen kan openzetten. Na een 10-tal minuten doen we een nieuwe meting. Bij astma kan de longfunctie ook volledig normaal zijn.
  • Metacholineprovocatietest: als de longfunctie normaal is en er toch sterk aan astma wordt gedacht, doen we vaak een provocatietest. Er zijn verschillende soorten provocatietesten. Bij de meest gebruikte test maken we gebruik van methacholine, een prikkelende maar onschadelijke stof waarmee de gevoeligheid van de luchtwegen gemeten wordt. Iedereen kan op deze stof reageren met een luchtwegvernauwing, maar astmapatiënten reageren al bij een lagere concentratie of dosis van deze stof. Voor personen die enkel klachten hebben bij zeer zware inspanningen (zoals sporten op topniveau) bestaan er andere provocatietesten.
  • FeNO-meting: NO (stikstofmonoxide) is een stof die in uitgeademde lucht zit. De hoeveelheid NO is groter als er een ontsteking in de luchtwegen zit, zoals soms bij astma. Deze stof kan eenvoudig gemeten worden door u te laten ademen in een speciaal toestel.

Hoe verloopt de behandeling van astma? 

De behandeling van astma bestaat uit een aantal factoren:

Rook niet

Roken lokt benauwdheid uit (het is een niet allergische, prikkelende stof). 

  • Zorg dat er in uw huis en uw auto niet gerookt wordt. 
  • Het is absoluut nodig dat u zelf stopt met roken indien dit het geval is. 

Mijd prikkels

Richt uw leefomgeving zodanig in dat u zo weinig mogelijk in contact komt met prikkelende en allergische stoffen waar u last van hebt.

Dieren

  • Bent u allergisch voor dieren? Neem dan geen huisdieren en spreek af dat bezoekers geen dieren meebrengen. 

Huisstofmijtpreventie

  • Verlucht uw woning dagelijks en pak zichtbare vochtplekken aan. Gebruik geen luchtbevochtigers.
  • Vermijd huisdieren en planten.
  • Haal een matras uit synthetisch materiaal en overtrek deze met een hoes die lucht en vocht (maar geen stof) doorlaat.
  • Was uw kopkussen meer dan drie keer per jaar en uw kussenslopen één keer per week op 60°C. Klop uw hoofdkussens regelmatig buiten uit. 
  • Was uw dekens en dekbed minimum drie keer per jaar op 60°C. Was uw lakens één keer per week op meer dan 60°C. 
  • Laat uw lakens overdag open ligen.
  • Stof kasten, muren en voorwerpen die stof aantrekken (computer, televisie, boeken...) regelmatig af met een vochtige doek of statisch plumeau.
  • Berg uw kleding op in een gesloten kast.
  • Zet geen linnenmand op de slaapkamer.
  • Laat was buiten drogen of maak gebruik van een droogkast.
  • Kies voor een gladde vloerbekleding en vermijd tapijt(en).
  • Stofzuig geregeld uw woning, vooral uw slaapkamer.
  • Voorzie (over)gordijnen van katoen of synthetisch materiaal en was ze (minstens) twee keer per jaar.
  • Vermijd stoffen zetels of stoelen met voering.

Astmamedicatie

Meestal gaat het om medicatie om te inhaleren. Soms is het nodig om, naast de inhalatiemedicatie, ook nog een medicijn in tabletvorm te gebruiken. 

Soorten medicatie: 

  • Luchtwegverwijders (in inhalatievorm) werken snel en zorgen ervoor dat de spiertjes rond de luchtwegen zich ontspannen, maar ze verminderen de ontsteking in de luchtwegen niet. Als u regelmatig luchtwegverwijders nodig hebt, moet u ook dagelijks ontstekingsremmers gebruiken. Er bestaan luchtwegverwijders die kort werken (en meestal enkel als noodmedicatie worden voorgeschreven) en luchtwegverwijders die lang werken. Deze laatste moet u dagelijks 1 of 2 keer gebruiken (volgens voorschrift van uw arts). De langwerkende luchtwegverwijders bestaan ook in één apparaatje samen met de ontstekingsremmers. 
  • Ontstekingsremmers (in inhalatievorm) beschermen tegen prikkels en bestrijden de ontsteking in de luchtwegen. Stop of verminder deze medicijnen nooit zonder overleg met uw arts. Wanneer de ontsteking niet bestreden wordt, kan de conditie van de luchtwegen achteruitgaan. 
  • Ontstekingsremmers (in tabletvorm): op momenten van ernstige toename van astmaklachten kan het nodig zijn om een extra ontstekingsremmer (corticoïden zoals Prednison, Prednisolon of Medrol) een aantal dagen als kuur in tabletvorm te gebruiken. Meestal moet u gedurende 5 à 10 dagen dezelfde dosis gebruiken waarna u deze medicatie kan stoppen. Dit soort kuren werkt beter en heeft minder bijwerkingen dan kuren waarbij u medicatie langer en in een afbouwend schema moet nemen. Er bestaan ook tabletten die een ontstekingsremmende werking hebben en die bij sommige patiënten extra bij de ontstekingsremmers in inhalatievorm gegeven worden. 

Astmabehandelingsplan

Uw arts stelt samen met u een behandelingsplan op. U krijgt een voorschrift voor medicatie die u dagelijks moet nemen (onderhoudsmedicatie) en voor medicatie die u bij aanvallen van kortademigheid extra kan gebruiken (noodmedicatie). Soms is de onderhoudsmedicatie en de “noodpuffer” hetzelfde medicijn. 

De meeste astmamedicijnen kan u inhaleren. Het is heel belangrijk om uw medicatie juist te inhaleren. Alleen als u op de juiste manier inhaleert, komt er voldoende medicijn in de luchtwegen terecht. Uw arts of verpleegkundige leert u hoe u uw inhalatiemedicatie moet gebruiken. Neem de medicijnen ook mee naar uw arts als u op controle gaat. 

Er zijn verschillende inhalators.

Kan ik mijn medicatie gebruiken tijdens mijn zwangerschap? 

De meeste medicatie voor astma kan u veilig gebruiken tijdens uw zwangerschap. Bespreek dit steeds met uw longarts. Het is erg belangrijk dat uw astma tijdens de zwangerschap goed onder controle is. 

Astma en topsport

Een groot aantal astmapatiënten sport op topniveau. Dus ook bij topsporters kan het ziektebeeld astma zoals hierboven beschreven voorkomen. Het onderzoek naar astma verloopt bij hen op dezelfde manier als bij andere patiënten.

Bij topsporters kan echter nog een ander ziektebeeld optreden: een enkel door inspanning uitgelokte luchtwegvernauwing (exercise-induced-bronchospasme). Om dit ziektebeeld te kunnen vaststellen, voeren we een ander onderzoek uit, namelijk de eucapnische hyperventilatieprovocatietest. Hierbij beoordelen we of de luchtwegen van een sporter, die klachten heeft van kortademigheid bij zware inspanning (topsport), zich vernauwen ten gevolge van een zware inspanning. Het onderzoek gebeurt na doorverwijzing van uw arts en na een voorafgaande consultatie bij een longarts in het UZA.

Wetenschappelijk onderzoek

De dienst longziekten doet ook onderzoek op het gebied van verschillende longaandoeningen en nieuwe behandelingen. Heeft u astma en wenst u zich kandidaat te stellen om deel te nemen aan lopende (of toekomstige) studies? Laat hier uw gegevens achter en we nemen contact met u op.

Laatst aangepast: 18 november 2021
Auteur(s): Team longziekten